انديشه‌هاي عرفاني–اخلاقي ابن‌پاقودا و غزالي با تأكيد بر دو اثر الهدايه الي فرائض‌القلوب و احياء علوم‌الدين

هدف مقاله حاضر بررسي انديشه هاي عرفاني اخلاقيِ بحيا بن‌يوسف ابن‌پاقودا و ابوحامد محمد غزالي با تمركز بر دو كتاب احياء علوم الدين و الهدايه الي فرائض القلوب است. در اين مقاله مي كوشيم تا مؤلفه ها و مضامين مشتركِ انديشه‌هاي عرفاني اخلاقي بحيا ابن‌پاقودا و غزالي را در دو سنت عرفانيِ اسلام و يهود، بازخواني كنيم. بر اساس مطالعه ي دو اثر، شباهت هايي زيادي ميان انديشه ي عرفانياخلاقي غزالي و ابن‌پاقودا وجود دارد، به‌نحوي كه اگرچه شايد نتوان اثر ابن‌‌پاقودا را تقليدي از منظومه فكري و كتاب غزالي دانست، اما ميزان نزديكيِ انديشه‌هاي‌شان در حوزه ي عرفان و اخلاق، قابل‌توجه است. انديشه ي ابن‌پاقودا در كتاب الهدايه، كه شايد بتوان تأثيراتي از انديشه اخوان‌الصفا و فلوطين را در آن يافت، بر اهميت روحانيت و تقواي دروني به‌عنوان انگيزه‌هاي اساسي هر نوع رفتار ديني و اخلاقي تاكيد مي كند كه او آن ها را «وظايف قلبي» مي نامد. اين نوع انديشه ي عرفانياخلاقي با تفكر عرفا و اهل تصوف در عالم اسلام به خصوص غزالي داراي وجوه مشترك بسياري است. لذا، بررسي دو اثر، نشان دهنده ي اين است كه اخلاقيات هردو رنگ و بويي از جنس تصوفِ مبتني بر زهد را دارا است.