بررسي انواع شكواييه در مثنوي‌هاي عطّار

بث الشكوي يا شكواييه، يكي از مضامين و انواع ادبي فرعي است كه به معني درددل و گلايه كردن از رويدادهاي رنج آور و دردناك زندگي و بازگو كنندۀ درد و يأس و تيره روزي گويندۀ آن است. شكواييه ها از نظر موضوع و محتوا متنوعند؛ عوامل بسياري از جمله حساسيت ها و شرايط روحي خود شاعر و هچنين عوامل اجتماعي و سياسي حاكم بر محيط زندگي او بر تنوع مضامين و مفاهيم موجود در گلايه ها تأثيرگذارند. آشفتگي ها و نابساماني هاي سياسي و اجتماعي حاكم بر جامعه در قرن ششم، بالا بودن بسامد شكواييه در شعر شاعران اين عهد را باعث شده است. در اين مقاله با بررسي مثنوي هاي عطّار (منطق الطير، الهي نامه، مصيبت نامه، اسرارنامه)، شكواييه ها هم از لحاظ زبان و بيان و هم از نظر محتوايي مورد بررسي و تحليل قرار گرفته اند. از نظر محتوايي، شكواييه ها به پنج دسته سياسي، اجتماعي، عرفاني، فلسفي و شكواييه‌هاي شخصي، تقسيم شده و هر كدام به صورت جداگانه مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است. اين اعتراض‌ها و گلايه ها گاه با زباني غيرمستقيم و طنزآميز و گاه به صورت جدي و مستقيم بيان شده اند.