كاركرد نماد در حكايت‌هاي حديقه، داستان‌هاي مثنوي و قصه‌هاي پريان

متون عرفاني و قصه‌هاي پريان غالباً در حوزۀ ادبيات تعليمي‌ و تمثيلي‌اند و نقش نماد در تحليل كاركرد بلاغي و انديشگاني اين آثار، برجسته است. نمادپردازي علاوه بر آنكه شگردي مؤثر براي ادبيّت‌بخشي به متون ادبي است، ابزاري دقيق براي سنجش محتوايي اين آثار نيز محسوب مي‌شود و مهم‌ترين و در عين حال مؤثرترين شيوة بيان مباحث متون رمزي است. بررسي كاركرد نماد در تحليل مفاهيم صريح و محتواي پنهان حكايت‌هاي حديقه، داستان‌هاي مثنوي و قصه‌هاي پريان هدف اصلي اين پژوهش است. كيفيت استفاده از شيوه‌هاي نمادپردازي در جهت استنباط معانيِ اين آثار به درك بهتر اهميت نمادگرايي براي تأويل كلام در داستان‌هاي عرفاني و قصه‌هاي پريان منجر مي‌شود. اين مقاله، با روش توصيفي تحليلي، اهميت نماد را در تفسير و تأويل مفاهيم اين آثار بررسي مي‌كند. سپس از طريق مقايسه برخي نمونه‌ها، نشان مي‌دهد كه شناخت ويژگي‌ها و كاركردهاي نماد در تحليل محتواي متون مورد اشاره تا چه اندازه براي كشف لايه‌هاي مكتوم مضامين آن‌ها مؤثر است. نتيجه اين است كه استفاده از نماد در متون عرفاني، اغلب براي روشن‌شدنِ مفاهيم باطني در ذهن خواننده است و حال آنكه در قصه‌هاي پريان، ابهام‌آفريني در معنا به قصد بلوغ فكريِ مخاطب، هدف غايي محسوب مي‌شود. اين آثار با تفسيرهاي صحيح خواننده، اصالت و تازگي خود را در خوانش‌هاي مكرر حفظ مي‌كنند و چنين كيفيتي آن‌ها را به متني باز، با قابليت تأويل‌هاي گوناگون تبديل مي‌كند.