تحليل ساختار و محتواي رمان «نفس‌ها و هوس‌ها» از رضا شابهاري

رمان نفس‌ها و هوس‌ها نوشته رضا شابهاري از رمان‌هاي مثبت نگرِ جنگِ تحميلي دهه شصت است كه محور اصلي آن را طرح نوستالژيك ارزش‌ها در برابر تغيير و تعارض فرهنگي در دو برهه زماني قبل از انقلاب و بعد از انقلاب تشكيل مي‌دهد. نويسنده با ارائه روايت خطّي شكل از نظر زاويه‌ديد و توصيفات واقعي از جهان بيروني، توانسته جامعه ايران ِزمانِ انقلاب و جنگ را به‌خوبي به تصوير بكشد. اين مقاله با روشي توصيفي تحليلي، به هدف شناساندن رمان نفس‌ها و هوس‌ها به‌عنوان يكي از رمان‌هاي برگزيده جنگ كه كمتر موردتوجه پژوهشگران قرار گرفته‌است؛ مي‌كوشد عناصر مهم ساختاري و محتوايي آن را براي نخستين بار تحليل و بررسي كند. بر طبق اين جستار، در اين رمان دو جامعه توصيف مي‌شود: جامعه جنگي و جامعه شهر. داستان به سبب شكل كاملاً رئاليستي خود، صحنه‌هاي نمادين ندارد. از ديگر دستاوردهاي اين پژوهش عبارت است از: صحنه‌پردازي‌هاي توأم با تشبيه و استعاره همراه با كلام جدّي و موقّر نويسنده با چاشني اعتقادات مذهبي و تقسيم جامعه تهران به دو شخصيت بالاشهر و پايين‌شهر و به‌تبع آن برخاستن قهرمان از پايين‌شهر و ضد قهرمان از بالاي شهر، تقدّس و احترام به شهدا و رزمندگان از مهم‌ترين اركان مردم‌شناسي رمان نفس‌ها و هوس‌ها است.