نفي در زبان فارسي

زبان‌ها در بازنمايي مفهوم نفي از امكانات مختلفي استفاده مي‌كنند. پاين با نگاهي رده‌شناختي، به مفهوم نفي پرداخته و آن را به دو گروه «نفي جمله‌اي» و «نفي غيرجمله‌اي» تقسيم كرده‌است. در نفي جمله‌اي كه سيطرۀ عملكرد آن بر كل بند است، امكانات مختلفي چون وندافزايي، استفاده از ادات نفي، فعل اصلي و كمكي منفي‌ساز، اسم منفي‌ساز، قيدهاي منفي‌ساز و كمّي‌نماهاي منفي‌ساز مطرح مي‌شود. نفي غيرجمله‌اي دو زيربخش دارد كه شامل نفي اشتقاقي و نفي در بند پيرو است. در اين پژوهش، تلاش مي‌كنيم با رويكردي داده‌بنياد و براساس نمونه‌هاي موجود در «پيكرۀ گزاره‌هاي معنايي زبان فارسي» و در صفحات وب، امكانات نفي را در زبان فارسي معرفي كنيم. بررسي داده‌ها نشان داد كه الگوي غالب منفي‌سازي در زبان فارسي وندافزايي است اما ديگر امكانات نفي جمله‌ايِ معرفي‌شدۀ پاين را هم مي‌توان در زبان فارسي مشاهده كرد. ادات «نه»، فعل‌هاي اصلي مانند «خودداري كردن»، فعل كمكي «نكرد»، قيدي مانند «ابدا» و كمّي‌نماي «هيچ»، نمونه‌اي از امكانات منفي‌سازي در زبان فارسي هستند. همچنين بررسي داده‌ها علاوه‌بر صحه گذاشتن بر وجود امكانات نفي تحليلي در زبان فارسي، نشان داد كه لزوما با حضور كمّي‌نما و قيدهاي معرف مفهوم نفي، فعل جمله منفي نمي‌شود.