واكاوي چرائي اختلاف فتوي در كفايت حج با بلوغ در احد الموقفين

مجزي بودن حج صبي در فرض ادراك احد الموقفين از مباحث فقهي پرچالش است؛ چراكه فقهاي اماميه تا قرن ششم هجري به طور جزم، مدعي اجزاي حج صبي در فرض حصول بلوغ قبل از احد الموقفين بوده‌اند؛ اما اولين كسي كه در فتواي مذكور ترديد كرد محقق حلي بود و فيض كاشاني ـ از فقهاي قرن يازدهم ـ اساساً منكر اجزا مي‌شود. چرايي عدول از جزم به انكار در دوره‌هاي فقهي، متوقف بر تبارشناسي اين فتوا، بررسي مراحل تطور آن و نيز واكاوي ادله مورد استناد در هر دوره است. در اين تحقيق، كه به روش توصيفي ـ تحليلي به نگارش درآمده، ضمن تبيين مستندات و استدلالات قول به عدم اجزا، با پژوهش در كتب فقهي اماميه به تبارشناسي و كيفيت تطور فرع مذكور در خلال قرون متمادي پرداخته شده است تا از اين رهگذر بتوان به چرايي اين تفاوت ديدگاه دست يافت. مطابق تحقيق انجام شده، مهم‌ترين دليل بر اين امر، تنقيح مناط از حج عبد به حج صبي است كه از سوي متقدمان صورت مي‌پذيرفت. اما در دوره‌هاي بعد، رفته‌رفته مورد ترديد و در نهايت انكار قرار گرفت و از آنجا كه هيچ دليل مقبولي جهت اثبات اجزاي حج صبي در فرض مذكور وجود ندارد، مقتضاي قاعده عدم اجزا خواهد بود.