تجسم مكان در سينماي داريوش مهرجويي (مطالعۀ موردي: «خانه» در فيلم‌هاي اجاره‌نشين‌ها و مهمان مامان)

بررسي معيارهاي كيفي خانه به عنوان مكاني كه در شكل گيري شخصيت انسان ها تأثيرگذار است، از رهگذر نشانه معناشناسي ميسر است. نشانه معناشناسي (سيال) كه از تعامل با مباحث پديدارشناسي و رجعت به اصل حسي ادراكي نشانه حاصل مي‌شود، بستر مناسبي براي بررسي چگونگي كاركرد، توليد و دريافت معنا فراهم مي‌كند. در اين پژوهش كه از نوع كيفي و كاربردي است، انديشۀ معناسازي براي «خانه» در آثار سينمايي داريوش مهرجويي بر مبناي ديدگاه‌هاي كريستين نوربرگ شولتز در حوزۀ مكان، تفسير و تحليل شده است. دو اثر اجاره‌نشين‌ها و مهمان مامان در ژانر كمدي درام به صورت هدفمند براي بررسي انواع خانه در ايران به عنوان مطالعۀ موردي انتخاب شده اند. نمايش و انعكاس مفهوم خانه و پيوند وجودي آن با انسان به عنوان اصلي ترين راهبرد براي تعريف افراد در آثار مهرجويي تأكيدي بر ارتباط دوسويه و معنادار ميان خانه و زندگي انسان هاست؛ چراكه انسان در هر مكاني كه زندگي كند، حتي براي مدت كوتاه، فعاليت‌هاي خود را حول محوريت ويژگي‌هاي آن شكل مي‌دهد. به گونه‌اي كه آن را مركزي مي‌داند كه به دليل تمايز آن با فضاي بيرون، در قلمرو آن احساس آرامش مي‌كند. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه در فيلم هاي مذكور، خانه، مركزي است كه با شخصيت مكاني خود كه با مفاهيمي چون «حس مالكيت»، «روابط انساني» و «سنت» مرتبط است ارزش‌ها و سبك زندگي افراد را تعريف مي‌كند.