تحليل الگوي كالبدي فضايي مسكن بومي مبتني بر نظام هاي كالبدي و عملكردي در مناطق پيراشهري بندرعباس

گونه‌شناسي مسكن يكي از بهترين شيوه‌هاي آگاهي از سبك زندگي، نوع معيشت، محيط زيست و تفكر آميخته به ذوق و هنر انسان‌ها در زمان‌هاي مختلف است. در مطالعات گونه‌شناسي به دسته‌بندي نمونه‌ها بر اساس معيارهاي مشترك پرداخته مي‌شود كه اين معيارها مي‌توانند شكلي و يا مرتبط با عملكرد بنا باشد. اگر چه تاكنون پژوهش‌هاي مختلفي در ارتباط با گونه‌شناسي معماري بومي نقاط مختلف ايران انجام گرفته است؛ اما اين در حالي است كه معماري بومي روستاهاي استان هرمزگان كمتر از اين موضوع سهم برده‌اند. در اين ارتباط روستاهاي پيراشهر بندرعباس به عنوان قطب جمعيتي، سياسي و اجتماعي استان از اهيمتي دو چندان برخوردار است. بر همين اساس در اين پژوهش موضوع گونه‌شناسي خانه‌هاي بومي روستاهاي پيراشهر بندرعباس بر اساس دو نظام شكلي و كاركردي مورد بررسي قرار خواهد گرفت. پژوهش از نوع كيفي است؛ در گردآوري داده‌ها از روش پيمايش ميداني و در تحليل داده‌ها از روش ‌توصيفي-تحليلي استفاده شده است. در گام نخست كليه روستاهاي اين حوزه شناسايي و در چهارمنطقه جغرافيايي شامل روستاهاي شمال، شرق، غرب و مركز شهرستان دسته بندي شدند؛ سپس از اين ميان روستاهاي كه داراي بافت باارزش بودند و در شعاع 15 كيلومتري پيراشهر بندعباس قرار داشتند، 14 روستا انتخاب و از هر روستا 4 واحد مسكن بومي برداشت شد. نتايج تحقيق حاكي از وجود تفاوت در روستاهاي مناطق غربي با روستاهاي ساير نقاط از منظر روابط فضايي و نيز تنوع عملكردي بود؛ به نحوي كه در روستاهاي نواحي غربي به دليل تمكن مالي بيشتر ساكنين، تنوع فضاها بيشتر و روابط فضايي از سلسله مراتب بيشتري برخوردار است؛ همچنين در نواحي شرقي شهرستان كه مردم پيش‌تر سابقه زندگي عشايري داشته‌اند، الگوي مسكن تا حد زيادي مشابه ساختار كپر است كه از جمله مهمترين نمود اين موضوع، عدم وجود حياط و يا پيش‌خان در ورود به خانه است.