پديد آورندگان :
يوسفي، بايزيد سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان كردستان - بخش تحقيقات منابع طبيعي، سنندج، ايران , زارع كيا، صديقه سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان يزد - بخش تحقيقات جنگل و مرتع، يزد، ايران
كليدواژه :
گون (Astragalus spp.) , استقرار گياه , عملكرد علوفه , مرتع
چكيده فارسي :
گونها (Astragalus spp.) از جنبههاي توليد علوفه، حفاظت خاك و غيره ارزشمند هستند. بهمنظور ارزيابي استقرار و رشد گونهاي علفي، تعداد 10 اكسسشن متعلق به گونه‌هايAstragalus vegetus ،As. brevidens ،As. brachyodontus ، As. effususو As. cyclophyllus در سنندج در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با سه تكرار بررسي گرديدند. كاشت بذور در آبان 1397 و صفات درصد استقرار گياه، شادابي عمومي، متوسط ارتفاع و قطر تاج بوته، تعداد شاخه در بوته، متوسط وزن تر و خشك بوته و نسبت وزن خشك به تر بوته در سالهاي 1399 و 1400 اندازهگيري گرديد. مطابق نتايج تجزيه واريانس مركب، اثرات ژنوتيپ و سال براي تمام صفات و اثرمتقابل سال × ژنوتيپ هم باستثناي درصد استقرار و درجه شادابي براي ساير صفات در سطح يك درصد معنيدار بود. نتايج نشان داد كه جوانهزني بذر گون احتمالا بواسطه خواب بذر يا نوعي مكانيسم تحمل تنشهاي محيطي تدريجي بود و در سال 1400 ميانگين درصد استقرار گياهان 37%، تعداد شاخه اوليه 3/7 عدد، ارتفاع و قطر تاج بهترتيب 2/35 و 9/35 سانتيمتر، وزن تازه و خشك بوته بهترتيب 2/68 و 1/39 گرم و نسبت وزن خشك به تر بوته 58/0 بود. در تجزيه به مولفههاي اصلي(PCA)، دو مولفه اصلي PC1 وPC2 حدود 80% واريانس كل را توجيه و در باي پلات مربوطه ژنوتيپهاي با مقادير بالاي شادابي، ارتفاع و قطر تاج و وزن گياه و بنابراين عملكرد بالاي علوفه بهطور عمده در ناحيه سوم با مقادير PC1 منفي و مقادير كوچك و غالبا مثبت PC2 قرار داشتند. در كل، مطابق نتايج مقايسه ميانگينها و تجزيه PCA، اكسسشن As. effusus دره شهداء (آذر غربي) و سه اكسسشن گونه As. vegetus (زرشك قزوين، سارال كردستان و قره باغ آذر غربي) بهعنوان اكسسشنهاي با عملكرد و اجزاي عملكرد علوفه بالا و سازگار براي احياي مراتع مخروبه استان كردستان و مناطق مشابه معرفي ميگردد.
چكيده لاتين :
Astragalus spp. are valuable in forage production, soil protection, etc. To evaluate the establishment and growth of herbaceous milkvetch, 10 genotypes, belonging to five species, including Astragalus vegetus. As.brevidens, As. brachyodontus, As. effusus and As. Cyclophyllus, were studied in Sanandaj in a randomized complete block design with three replications. Seed sowing was done in November 2018, and traits of plant establishment percentage, vigor, height and diameter of plant crown, number of branches per plant, average fresh and dry weight of the plant, and the ratio of dry to wet weight of the plant in 2019 and 2020 years was measured. According to the combined analysis of variance, the effects of genotype and year for all studied traits and the interaction of year × genotype were significant (p≤0.01) except for the percentage of establishment and the plant vigor for other traits. Results showed that seed germination, probably caused by seed dormancy or a stress tolerance mechanism, was gradual. In 2020, the mean of plant establishment was about 37%, the number of primary branches was 7.3, plant height and crown diameters were 35.2 and 35.9 cm, respectively, plant fresh and dry weight were 68.2 and 39.1g, and the dry to fresh weight ratio was 0.58. Results of principal component analysis (PCA) showed that two main components (PC1 and PC2) determined 80% of total variance and genotypes with high forage yield located in the third zone of bi-plot with a negative value of PC1 and mainly positive for PC2. In addition, the accession of As. effusus (West Azerbaijan) and three accessions of As. vegetus (Qazvin, Kurdistan and West Azerbaijan) in terms of adaptation and forage production are introduced as high forage yield and adaptable ones for rehabilitation of rangelands in Kurdistan and similar areas in the country.
