بازتاب عناصر اقليمي و جغرافيايي در سفال‌‌هاي منقوش شهرسوخته

مطالعۀ سكونت‌گاه‌هاي انساني و ميزان بهره‌وري از منابع طبيعي، بخشي از پژوهش‌هاي انجام شده در عرصه چشم‌انداز جغرافيايي است كهدر حيطۀ جغرافياي تاريخي مي باشد . اما در اين بررسي‌ها نوع نگاه انسان به چشم‌انداز و چگونگي بازتاب آن در آثار انسان‌ساخت كمتر مورد توجه قرار گرفته‌است. سفال‌ها از قديمي‌ترين آثار باقي‌مانده از تمدن‌هاي باستاني مي‌باشند كه با نقوش متنوعي تزيين شده‌اند. عناصر محيطي و جغرافيايي از رايج‌ترين نقوش موجود بر روي اين آثار مي‌باشند. شهرسوخته يكي از قديمي‌ترين سكونت‌گاه‌هاي انساني موجود در فلات ايران ميباشد كه ظروف سفالي متعددي از آن به دست آمده‌است. آنچه در اين گفتار مورد بحث است، نشان دادن چگونگي بازتاب چشم‌انداز و عناصر اقليمي و جغرافيايي بر روي ظروف سفالين شهرسوخته مي‌باشد. لذا در اين پژوهش كه به شيوۀ توصيفي تحليلي انجام شده، تلاش گرديده تا بدين پرسش‌ پاسخ داده شود كه: عمده‌ترين تصاوير جغرافيايي و اقليمي رايج بر روي سفال‌هاي شهرسوخته شامل چه مواردي بوده، روي چه پديده‌هايي تأكيد بيش‌تري انجام گرديده‌است؟ جمع‌آوري اطلاعات در اين پژوهش، با استفاده از منابع ميداني و كتابخانه‌اي انجام گرديده، نمونه‌هاي مورد بررسي به شيوۀ انتخابي از مجموعۀ آثار موجود در موزۀ جنوب شرق ايران و آثار مكتوب منتشر شده در اين خصوص برگزيده شده‌اند. نتايج اين تحقيق حكايت از آن دارد كه: اگرچه در برخي از اين آثار هنرمندان ادراك خود از محيط جغرافيايي را به صورت نقشه‌اي مسطح با شاخصه‌هاي برجستۀ محيطي ترسيم كرده‌اند، اما در بيش‌تر موارد، به نمادپردازي از چشم‌اندازهاي محيطي پرداخته‌اند. به طوري كه ميتوان گفت: ترسيم چشم‌انداز در اينگونه آثار را بر اساس اهميت نمادين آن‌ها انجام گرفته‌است.همچنين بررسي كمّي نقوش روي سفالينه‌هاي شهرسوخته نشان مي‌دهد كه تصويرگري از آب و عناصر مرتبط با آن بيش‌ترين و آثار انسان‌ساخت كمترين تعداد را به خود اختصاص داده‌اند.