تحليل نگرش جامعۀ روستايي به برنامه‌هاي توسعه در قلمرو جغرافياي رفتار فضايي مطالعۀ موردي: بخش مركزي شهرستان ورزقان

در مطالعه حاضر، نگرش افراد به برنامه‌ريزي توسعه و ادراكات محيطي آن‌ها در مورد آسيب‌ها و پيامدهاي برنامه‌ها در جامعه روستايي بخش مركزي شهرستان ورزقان بررسي و تحليل شده است. تحقيق از لحاظ هدف، كاربردي و از لحاظ ماهيت و روش، توصيفي تحليلي بوده و در پرتو «روش تحقيق آميخته» به شيوه طراحي اكتشافي (مدل توسعه ابزار)، داراي دو مؤلفه روش‌شناختي (كيفي و كمي) است. در فاز يك با بهره‌گيري از نرم‌افزار مكس‌كيودا و با استفاده از روش كيفي «پژوهش درون‌نگري هدايت‌شده» عملكرد ذهن و فكر مشاركت‌كننده، مشاهده و گزارش شده و سپس در فاز دوم بر اساس نتايج بخش كيفي، به توسعه ابزار با استفاده از معادلات ساختاري به روش حداقل مربعات جزئي با نرم‌افزار اسمارت پي. ال. اس اقدام شده است. اين پژوهش تعداد 30 نفر مشاركت‌كننده دارد كه به‌صورت نمونه‌گيري گلوله‌برفي انتخاب شده‌اند. نتايج نشان مي‌دهد «به مشاركت نگرفتن ذينفعان در برنامه‌هاي توسعه» به همراه «عدم آينده‌نگري صحيح» از عوامل مهم بروز آسيب‌هاي مربوط به مرحله تدوين و «ضعف سازوكارهاي نظارتي» از عوامل مهم پيدايش آسيب‌هاي اجراي برنامه‌هاي توسعه است. با توجه به ديدمان غالب در برنامه‌هاي توسعه، نتايج پيامدهاي حاصل نشان مي‌دهد علي‌رغم فعاليت‌هاي عمراني و زيربنايي قابل‌توجه در روستاها، برنامه‌هاي توسعه نتوانسته‌اند به اهداف مطرح نائل شوند. استفاده نامناسب از فناوري و مقرون‌به‌صرفه نبودن آن، نهادينه نشدن مشاركت نظام‌مند به دليل ضعف در طراحي و به‌كارگيري الگويي بهينه در اين زمينه، استقرار نامناسب صنايع تبديلي و توجه ناكافي به گردشگري روستايي به‌عنوان مهم‌ترين پيامدهاي آسيب‌هاي برنامه‌ريزي توسعه روستايي مطرح در منطقه مورد‌مطالعه هستند.