آناليز فضايي سكونتگاه‌‌هاي روستايي سرزمين ايران

آناليز الگوي چينش سكونتگاه‌هـاي پهنه سرزميني ايران، در ايجاد و توسعه كانون‌هاي مدني مؤثر است و مي‌تواند در تهية سند آمايش بنيادين كاربرد گسترده‌اي داشته باشد. اين پژوهش در قلمرو دانش آمايش و با هدف ادراك سرزمينـي ، به بررسي و آناليز فضايي سكونتگاه‌هـاي روستايي، با روش كمي تحليلي و مـدل‌سازي، با استفـاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS) پرداخته است. ريخت‌شناسي فضاي سكونتگاه‌هاي روستايي ايران با نگاه به عوامل محيطي چون؛ ارتفاع، شيب، جهت شيب، سطوح محدب و مقعر، دماي سطح زمين، بارش، رطوبت نسبي مورد توجه قرار گرفت و با بررسي و تلفيق اين عوامل، مدل دادههاي رستري و مفاهيم جديدي ابداع و تبيين شد. پس از آستانه‌گذاري و كدگذاري مدل داده‌هاي رستري، سيستم‌هاي شكل‌زاي پهنه سرزميني ايران استخراج و سپس الگوي چينش فضايي سكونتگاه‌هاي روستايي و توان مدنيّت‌زاي محيطي در هر يك از سيستم‌ها و زير‌سيستم‌هاي شكل‌زا تحليل و بررسي شد. همچنين توان مدنيّت‌زايي محيطي با مؤلفه‌هاي مورفولوژيكي شامل ارتفاع، شيب و جهت شيب محاسبه و تحليل شده است. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي‌دهد كه الگو‌ي چينش فضايي سكونتگاه‌هاي روستايي، در تعامل با سيستم‌هاي شكل‌زا و مؤلفه‌هاي مورفولوژيكي اقليمي بوده است و همچنين آناليز فضاي سكونتگاهي مي‌تواند نقشي مهم و تأثيرگذار در تحقق اهداف راهبردي نظام سكونتي ايران، در چهارچوب اصول آمايش بنيادين داشته باشد.