تبييني بر پيشران‌هاي باززايشي توليد فضاي زيست در متن زيست غيررسمي شهر مورد مطالعه: شهر زنجان

كمرنگ شدن شفافيت مرز بين بخش رسمي و غيررسمي در نظام برنامه ريزي نه به قيمت مواجهۀ منطقي تر برنامه ريزي با واقعيت كه بيشتر به انفعال بخش رسمي در برابر فعاليت و حركت خزندۀ بخش غيررسمي شهر ختم شده است. بازنمود كالبدي اين خزش در برچسب هاي متنوع همواره در فرايندي غيررسمي زاده شده و همواره به مثابه يك چالش پديده اي ضدشهري نگريسته شده است؛ درحالي ابعاد اين مسئله گسترش روزافزون يافته است كه يكي از ويژگي هاي آن كارانبودن گفتمان گروه هاي دخيل در سامان دادن به اين پديده است كه خود بر دامنۀ آن افزوده است. براساس مباحث پيشين، شكاف ذهني نوشتار حاضر آغاز راهي است در پاسخ به اين مسئله كه تحت چه شرايطي و با چه سازوكارهايي غيررسميت در فرايند شهري شدن زنجان مسئله مند شده است؟اين مقاله با نوشتار حاضر بر حسب هدف تحقيق كاربردي و بر حسب روش آميخته )ك م ي-كيفي( است. نوشتار حاضر براساس ماهيت و روش تحقيقات توصيفي )تحليل محتوا( و ع لي است. گردآوري داده ها با مطالعات كتابخانه اي- ميداني )مشاهدۀ مستقيم با ابزار كارت مشاهده و مصاحبه با خبرگان امر( انجام شده و تحليل داده ها نيز با روش دلفي و در قالب DPSIR با كمك نرم افزار SPSS انجام شده است. نتايج اين نوشتار نشان مي دهد نيروي زايشي توليد فضاي زيست غيررسمي شهر زنجان در ب عد، در بين مؤلفه هاي پيشران، متعلق به مؤلفۀ مديريت املاك و مسكن درجهت كنترل قيمت زمين و مسكن براساس ظرفيت هاي محله است. در مؤلفۀ نيروهاي فشار، مشكل سند مالكيت بيش از 61 درصد واحدهاي مسكوني محله شهر زنجان در ب عد، در بين مؤلفه هاي پيشران، متعلق به مؤلفۀ مديريت املاك و مسكن درجهت كنترل قيمت زمين و مسكن براساس ظرفيت هاي محله است. در مؤلفۀ نيروهاي فشار، مشكل سند مالكيت بيش از 61 درصد واحدهاي مسكوني محله بيشترين تأثير را داشته است. مسئلۀ پي ش رو در زنجان و ساير شهرهاي ايران، كالايي سازي زمين است و مي توان آن را شكل نوپديدي از فرايند شهري شدن ناميد، شكل خاصي از توليد فضا كه مبتني بر بورس بازي زمين مستغلات است. با وجود تلاش هاي به عمل آمده، روند افت منزلت مكاني-كاركردي و اجتماعي مناطق غيررسمي شهر كاهش نيافته و برخي موارد سرعت تنزل كيفيت از اقدامات بهسازي و نوسازي پيشي گرفته است. در تبيين فرايند توليد فضاي زيست غيررسمي شهر زنجان، شاخص ايجاد و توسعۀ فضاهاي عمومي متنوع به منظور ارتقاي حضورپذيري مردم در محله، مهم ترين مؤلفه مربوط به پاسخ است. به نام ساماندهي شهر، ولي به كام فروش شهر به بخش خصوصي، تله هاي فضايي كه عمدت ا به وسيله رانت جويي دولت و شهرداري درست شده و با اولويت دادن به تأمين منافع انحصاري نهفته در نوسازي تك بنا كه الزام ا نيز به احداث ساختمان هاي مقاوم و باكيفيت منجر نمي شود و مقدم آن بر سوداگري زمين و مسكن شهري را دامن مي زند و با قرارگرفتن اين موارد در كنار وظايف ماندۀ دولت و نهادهاي بخش عمومي مثل شهرداري و غفلت از تعهدات خود در قبال اين محلات، علاوه بر القا و تشديد . فرسودگي، سبب حضور بيشتر غيررسمي شدن فضا خواهند شد.