تحليل ارتباط ويژگي‌هاي ليتولوژي غالب و گسل‌هاي زيرحوضه‌هاي واحد زمين‌ساختي زاگرس و بُعد فراكتالي آن‌ها

هندسه فركتال ابزار مناسبي براي بررسي و شناخت رفتار پيچيده رودخانه است. مهم‌ترين ويژگي فركتال، بُعد آن است. هدف اين مقاله تعيين بُعد فركتال و تحليل آن با استفاده از تئوري هندسه فركتال در زيرحوضه‌هاي واحد زمين ساختي زاگرس در غرب و جنوب غربي ايران است. براي بررسي بعد فركتال واحد ژئومورفيك زاگرس، ابتدا لايه رودخانه‏هاي اصلي و آبراهه‏ها از 30*30 DEM مستخرج از ماهواره‏ي SRTM تهيه گرديد. كل واحد ژئومورفيك ابتدا به يازده حوضه آبي حله، جراحي و زهره، كل مهران، كرخه، كارون، طشتك بختگان، مرزي غرب، مند، ابرقو سيرجان، بندرعباس سديچ، گاوخوني و هامون جازموريان تقسيم شد. سپس اين حوضه‌هاي آبي به 272 زيرحوضه تقسيم شد. در گام بعدي رتبه‌بندي آبراهه‌ها به روش هورتن و استرالر انجام گرفت؛ به كمك طول شاخه‌ها و نسبت انشعاب، بُعد فركتال تمامي زيرحوضه‌ها محاسبه شد. بعد فركتال 30 زيرحوضه در اين واحد مورفوتكتونيك 10 (11.02%)، 185 زيرحوضه 21 (68.01%) و 57 حوضه بيشتر از 2 (20.95%) برآورد گرديد. تجزيه و تحليل بعد فركتال بين 21 زيرحوضه ها با رتبه نهايي هفت، در غالب زيرحوضه‌ها، نشان مي دهد كه اين واحد زمين ساخت ازنظر حوضه‌اي به تكامل رسيده است و درصد كم‌تري از زيرحوضه‌ها، بعد فركتال كمتر از يك و بيشتر از 2 دارند. بعد فركتال كمتر از 1 و بيش از 2 مي تواند انعكاسي از وضعيت تكتونيك و ليتولوژي زيرحوضه ها باشد كه مانع از به تعادل رسيدن بعد فركتال زيرحوضه‌ها، در سطح يا خط شده اند. تجزيه و تحليل نهايي زيرحوضه ها در واحد زمين ساختي زاگرس نشان مي دهد كه نمي‌توان رابطه معني داري بين بعد فركتالي و خصوصيات فيزيوگرافي زيرحوضه‌ها برآورد كرد.