تعيين شاخص‌هاي انتخاب مناسب براي اصلاح عملكرد در نيشكر (Saccharum officinarum)

مقدمه و هدف: يكي از مؤثرترين روش‌ها در گزينش ژنوتيپ‌هاي مطلوب، براي اصلاح صفت پيچيده‌اي مانند عملكرد استفاده از شاخص‌هاي انتخاب مي‌باشد. مواد و روش‌ها: در اين پژوهش، به‌منظور ارزيابي كارآيي شاخص‌هاي مختلف انتخاب، 25 ژنوتيپ نيشكر در مزرعه پژوهشي موسسه تحقيقات و آموزش توسعه نيشكر خوزستان در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1396 مورد ارزيابي قرار گرفتند. شاخص‌هاي انتخاب اسميتهيزل 1 و 2 و پسكبيكر براساس شش صفت شامل ارتفاع ساقه، قطر ساقه، طول ميان‌گره، درصد خلوص شكر، درصد ساكارز و عملكرد ني محاسبه و مورد ارزيابي قرار گرفتند. يافته‌ها: نتايج پاسخ مستقيم و همبسته صفات نشان داد كه ژنوتيپ‌هاي با قطر ساقه، ارتفاع ساقه و درصد خلوص شكر بيشتر از عملكرد بالاتري برخوردار بودند. كارايي انتخاب براي بهبود عملكرد از طريق انتخاب براي صفات قطر ساقه و ارتفاع ساقه بيشترين مقدار بود، بنابراين صفات قطر ساقه و ارتفاع ساقه مي‌تواند به‌عنوان يك معيار انتخاب مناسب جهت بهبود عملكرد ني درگياه نيشكر مدنظر قرار گيرد. با توجه به مقادير بالاي همبستگي شاخص‌هاي اسميتهيزل 1 و 2 محاسبه شده با عملكرد ني و همچنين بالا بودن تخمين‌هاي كارايي انتخاب غير مستقيم از طريق اين شاخص‌ها نسبت به انتخاب مستقيم براي عملكرد ني، استفاده از اين شاخص‌ها مي‌تواند جهت بهبود عملكرد در تيشكر مؤثر باشد. نتايج اين پژوهش نشان داد كه راندمان شاخص‌هاي اسميتهيزل 1 و 2 براي بهبود همزمان صفات قطر ساقه، ارتفاع ساقه و درصد خلوص شكر از شاخص پسك بيكر بيشتر بود. نتيجه‌گيري: در مجموع، پيشنهاد مي‌شود شاخص‌هاي اسميتهيزل 1 و 2 براي بهبود همزمان صفات در گياه نيشكر استفاده گردد.