غربال ارقام و لاين هاي اميدبخش گندم از لحاظ واكنش به عامل بيماري باكتريايي نواري غلات Xanthomonas translucens pv. Undulosa

مقدمه و هدف: بيماري باكتريايي نواري غلات، كه از مهم ترين بيماري هاي گندم است، در سال 1366 از استان كرمان و سپس از ساير نقاط كشور گزارش شد. براي جلوگيري از بروز خسارت هاي چشم گير به اين محصول مهم و استراتژيك، انتخاب يا توليد رقم مقاوم يا متحمل به اين بيماري، از ميان ارقام و لاين هاي موجود، ضروري است. به همين منظور تعدادي از ارقام و لاين هاي اميدبخش گندم انتخاب و واكنش آنها در برابر اين بيماري، در شرايط گلخانه، مورد ارزيابي قرار گرفت. مواد و روش‌ها: به‌منظور غربال 37 رقم و هفت لاين اميدبخش گندم بهاره و پائيزه، به عامل بيماري باكتريايي نواري غلات، آزمايشي در قالب طرح كاملاً تصادفي در سه تكرار در گلخانه اجرا شد. در ابتدا، گياهچه‌هاي دو برگي گندم، در شرايط دمايي و رطوبتي كنترل‌شده، با سوسپانسيون مخلوطي از نه جدايۀ عامل اين بيماري، تهيه شده از مزارع سه استان زنجان، همدان و لرستان و با غلظت 108 باكتري در هر ميلي‌ليتر، مايه كوبي شدند. سپس ميزان تحمل آنها، براساس ميانگين درصد سطح آلودگي برگ‌ها، ارزيابي شد. مقايسۀ ميانگين‌، گروه‌بندي و رتبه‌بندي ارقام، از حساس‌ترين تا متحمل‌ترين ارقام، به روش استيودنت‌نيومن كيلز انجام شد. يافته‌ها: براساس نتايج به‌دست آمده، واكنش ارقام و لاين‌هاي اميدبخش به اين باكتري متفاوت بود. ارقام ميهن، پيشگام و لاين S9219 در گروه پنج (آلودگي 50/1 تا 75 درصد سطح برگ)، به عنوان حساس، ارقام چمران، سايسون، نارين، بم، خليل، پارسي، وي‌وك، شبرنگ، چمران2، زارع، مرواريد، افلاك، بك‌كراس‌هاي روشن زمستانه و بهاره، اراك، كاسكوژن، اروم، بهرنگ، پيشتاز، كرخه، و و لاين‌هاي اميدبخش N9117، S9113 و S922 در گروه چهار (آلودگي 25/1 تا50 درصد سطح برگ)، به‌عنوان نيمه‌حساس، ارقام نيشابور، افق، مهرگان، گاسپارد، بهار، رخشان، سيروان، سيوند، شوش، سيستان، برات، گنبد و لاين‌هاي اميدبخش S9115،N918 و S9217 در گروه سه ( آلودگي 10/1 تا 25 درصد سطح برگ)، به‌عنوان نيمه‌متحمل و ارقام بهاران، حيدري، و دنا در گروه دو (آلودگي 5/1 تا 10 درصد سطح برگ)، به‌عنوان متحمل، قرار گرفتند. نتيجه‌گيري: هرچند بيشتر ارقام گندم مورد بررسي، نسبت به اين بيماري حساس هستند، ولي ارقام و لاين هاي داراي مقاومت نسبي خوب نيز در بين آنها يافت مي شود و مي توان از آنها براي كاشت و يا در برنامه هاي به نژادي گندم استفاده كرد.