بررسي سمّيت تدخيني اسانس پوست ليموترش (Citrus limon L.)، پرتقال (Citrus sinensis L.) و نارنج (Citrus aurantium L.) روي سه گونه آفت مهم انباري

ساليانه بخش قابل توجهي از توليدات كشاورزي توسط آفات انباري از بين مي‌روند. به‌طور معمول براي كنترل آفات از سموم شيميايي استفاده مي‌شود. خطرات باقيمانده سموم روي محصولات انباري و نيز افزايش مقاومت آفات، انتخاب روش‌هاي كنترل امن و مؤثر را ايجاب مي‌كند. تركيب‌هاي گياهي مي‌توانند زمينه تحقيق در مورد كنترل آفات انباري با روش‌هاي كم خطر باشند. بنابراين در اين تحقيق تأثير اسانس پوست سه گونه مركبات شامل ليموترش (Citrus limon L.)، پرتقال (C. sinensis L.) و نارنج (C. aurantium L.) روي حشرات كامل سوسك چهارنقطه‌اي حبوبات (Callosobruchus maculatus (F.))، سرخرطومي گندم (Sitophilus granarius L.) و شپشه آرد (Tribolium confusum Duv.)، ارزيابي شد. جهت ارزيابي تأثير اسانس‌ها روي آفات از تجزيه پروبيت بعد از ۲۴ و ۴۸ ساعت استفاده گرديد. بعد از تعيين LC50 و LC25، جهت ارزيابي اثر تركيبي اسانس‌ها، تركيب‌هاي LC25 ليموترش+LC25 نارنج، LC25 ليموترش+LC25 پرتقال و LC25 پرتقال+LC25 نارنج بررسي شدند. هر تيمار در سه تكرار و هر تكرار روي ده حشره كامل دو روزه در قالب طرح كاملاً تصادفي بررسي شد. همچنين، تجزيه اسانس‌ها با GC/MS براي بررسي اجزاي اصلي آنها صورت گرفت. بيشترين تركيب موجود در اسانس‌ پوست هر سه گونه مورد مطالعه ليمونن بود. شاخص LC50 اسانس ليموترش، پرتقال و نارنج روي حشرات كامل سرخرطومي گندم بعد از 24 ساعت به‌ترتيب 3.80، 2.65، 3.11 و بعد از 48 ساعت به‌ترتيب 2.48، 1.93، 2.88 ميكروليتر بر ليتر، روي سوسك چهارنقطه‌اي حبوبات بعد از 24 ساعت به ترتيب 0.23، 2.41، 2.66 و بعد از 48 ساعت به‌ترتيب 0.132، 1.38، 2.35 ميكروليتر بر ليتر و روي شپشه آرد بعد از 24 ساعت به‌ترتيب 5.33، 2.76، 1.35 و بعد از 48 ساعت به‌ترتيب 2.24، 2.49، 0.89 ميكروليتر بر ليتر به‌دست آمد. بررسي اثر تركيبي اسانس‌ها نشان داد كه اثر تيمار LC25 ليمو+LC25 پرتقال روي هر سه آفت از اثر هر يك از اسانس ها به‌تنهايي بيشتر است. با توجه به نتايج حاصل از اين تحقيق، اسانس پوست مركبات به‌ويژه ليموترش در توليد آفتكش‌هاي زيستي مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد.