بازخواني و تحليل ساختاري قيام‌‎هاي شاهنامه

يكي از پديده‌هاي اجتماعي و سياسي در حماسۀ فردوسي، قيام‌ها و خيزش‌هاي مختلفي است كه به دليل رفتار ناشايست و ظالمانۀ پادشاهان اتفاق افتاده است. فردوسي در خلال داستان پادشاهان ستم‎كارِ ايران باستان اين قيام‌ها را در اثر گران‌سنگ خود ثبت كرده است. اين قيام‌ها و خيزش‌ها با انگيزه‌هاي گوناگوني در جامعۀ ايران اتفاق افتاده است. در اين جستار با هدف تحليل ساختاري قيام‌هاي شاهنامه، ضمن شناسايي پادشاهاني غير فره‌مند كه عليه آنان قيام‌هايي صورت گرفته، دلايل پرداختن فردوسي به قيام‎، ضد شاهان را در شاهنامه كه در ظاهر كتاب شاهان است بازنمايي كرده‏ايم. سپس با استفاده از منابع كتاب‌خانه‌اي و اسنادي به روش توصيفي – تحليلي اقداماتي را كه منجر به قيام‌ و شورش شده بررسي و چگونگي قيام‌ها و خيزش‌ها عليه پادشاهان و نحوۀ مقابله و اقدامات قيام‌كنندگان را به‌عنوان يكي از پديده‌هاي اجتماعي و سياسي از منظر قدرت تصويرسازي و شاعرانه فردوسي مورد تجزيه‌وتحليل قرار داده‎ايم. نتايج به‌دست‌آمده در هر قيام نشان مي‌دهد عواملي مختلف در به وجود آمدن قيام‌ها دخيل بوده است و بيش‌تر اين قيام‌ها به نابودي حاكمان انجاميده است.