فرايند تكوين «خيرِ كبير»(خوانشي تمدني از آيه‌ي «سُنبُله» در قرآن كريم)

تمدن داراي معناي هنجاري است و يكي از عناصر آن امر هنجاري، وجود متراكم نيكي‌ها، معروف‌ها، و خيرها در فرايند تمدني است. اينكه چه «خير»ي مي‌تواند در تراز يك تمدن ظاهر شود و در صورتبندي تمدن نيز نقش ايفا كند و اينكه زايش «خير تمدني» چه ساز و كاري را طي ميكند و خيرِ خُرد چگونه تبديل به خيرِ كلانِ اجتماعي ميشود، سؤال مركزي اين مقاله است. در اين مقاله نه به همه‌ي ابعاد تمدنيِ «خير»، بلكه صرفا به خوانشي تمدني از عنصر «خير» پرداخته شده است تا با استفاده از آيه «سُنبُله» در قرآن، فرايند بزرگشدگي و كلان‌بودگي خير را در مقياس يك جامعه و يا تمدن معلوم كند و از منظر الهياتي بر اين آموزه تاكيد نمايد كه عنصر «في الله» يا «في سبيل الله» بودن هر چند در نگاه اوليه يك امر الهياتي و سلوكي به نظر ميرسد، ليكن در معناي اجتماعي و تمدني ميتواند كاركردهاي بزرگ تمدني داشته باشد و يك خير كوچك را در سطح يك تمدن اثربخش سازد.هدف از اين سير الهياتي ـ اجتماعي و الهياتي ـ تمدني در مقاله، تبيين مكانيسم كلان‌شدگي پديده‌هاي اجتماعي از يك سو، و بيان آثار عناصر الهياتي در عرصه‌هاي اجتماعي از سوي ديگر است. در اين مقاله براي رسيدن به چنين هدفي بر يك آيه از غُرر آيات قرآني تأكيد و تمركز شده است تا بتوان با خوانشي تمدني و سيستماتيك از يك آيه، فرايند تمدني را از منظر الهيات اسلامي نشان داد و آن را در برنامه‌هاي تمدنيِ جهان اسلام توصيه نمود