واكاوي تأثير جنسيت بر ترجيحات زيبايي‌شناسي تقارن در جداره خارجي بناهاي معماري معاصر ايران

بيان مسئله: ارزيابي زيبايي‌شناسي در دوران معاصر، با تعاريف متفاوت و گاه متناقضي كه از زيبايي‌شناسي ارائه شده است، بسيار دشوار مي‌نمايد. بااين‌وجود رويكرد زيبايي‌شناسي تجربي كه بر تجربه و دريافت مخاطب استوار است مي‌تواند در ارزيابي كيفيت‌هاي بصري بسيار مؤثر واقع شود. زيبايي‌شناسي تجربي در حقيقت بر پايه ذهنيت ناظر استوار بوده و ادراك زيبايي را به ذهن فرد و عوامل وابسته به فرد نسبت مي‌دهد. ازاين‌رو با توجه به رويكرد زيبايي‌شناسي تجربي، جنسيت ازجمله عواملي است كه مي‌تواند بر ترجيحات زيبايي‌شناسي اثرگذار باشد.سؤال تحقيق: با توجه به اهميت و جايگاه تقارن در معماري ايران، اين پژوهش به‌طورويژه اين مؤلفه بصري را موردتحقيق قرار داده و اين پرسش را مطرح مي‌كند كه چه رابطه‌اي ميان جنسيت و ترجيح بصري مؤلفه تقارن وجود دارد.اهداف تحقيق: هدف از اين پژوهش بررسي تأثير جنسيت بر ارزيابي ترجيحات بصري مؤلفه تقارن در جداره خارجي بناهاي معماري معاصر ايران مي‌باشد.روش تحقيق: در اين تحقيق براي آزمون فرض تحقيق از پرسشنامه استفاده شده است. براي تدوين پرسشنامه 5 نمونه اوليه تصادفي از آثار معماري معاصر ايران انتخاب و با تغيير و دست‌كاري تصاوير اوليه، 7 گروه 4 تايي از تصاوير توليد شد. با توجه به وابستگي و تأثير متقابل تقارن و پيچيدگي بر يكديگر تصاوير متقارن و نامتقارن هركدام در دو حالت ساده و پيچيده مورد آزمون قرار گرفتند. از شركت‌كنندگان در آزمون خواسته شد كه 4 دسته تصوير «متقارن و ساده» و «متقارن و پيچيده» و همچنين «نامتقارن و ساده» و «نامتقارن و پيچيده» را برحسب اولويت زيبايي از بالا به پايين مرتب كنند. شايان‌ذكر است كه با توجه به تأثير سابقه علمي پرسش‌شوندگان در تحقيق، پرسش‌شوندگان به سه گروه دانشجويان معماري، رياضي (فني‌و‌مهندسي) و علوم انساني تقسيم‌بندي شدند.مهم‌ترين يافته‌ها و نتيجه‌گيري تحقيق: نتايج به‌دست‌آمده نشان مي‌دهد كه به‌طورمعمول تصاوير «متقارن و پيچيده» با دارا بودن بالاترين ميزان از نظم و پيچيدگي در اولويت انتخابي افراد فارغ از جنسيت قرارگرفته‌اند. البته اين نتيجه قابل‌تعميم براي گروه معماري نيست. معماران بيشتر از ساير گروه‌ها به پيچيدگي علاقه نشان داده و تصاوير «پيچيده و نامتقارن» را زيباتر ارزيابي كرده‌اند. بااينكه در گروه دانشجويان معماري تفاوتي بين زنان و مردان در اولويت انتخاب تصاوير وجود ندارد اما در گروه‌هاي غير معماري (رياضي و انساني) مردان به نسبت زنان، امتيازات بالاتري به تصاوير متقارن داده‌اند و تقارن مؤلفه‌اي بسيار تأثيرگذار در ارزيابي زيبايي‌شناسي مردان است بااين‌حال در ترجيحات بصري زنان، پيچيدگي نقش پررنگ‌تري داشته و زنان تمايل به انتخاب تصاوير با پيچيدگي بيشتر دارند.