رابطه عليت بين توسعه مالي و اقتصاد زيرزميني در ايران: رويكرد MIMIC و عليت هسيائو

اقتصاد زيرميني يكي از معضلات اقتصادهاي در حال توسعه نفتي همچون ايران است. استدلال بر اين است كه اقتصاد زيرزميني ميتواند مانع از توسعه مالي شود و ديدگاه متقابل است كه توسعه مالي ميتواند حجم اقتصاد زيرزميني را كاهش دهد. بر همين اساس، مطالعهي حاضر به بررسي عليت بين توسعه مالي (بانك محور و سهام محور) و حجم اقتصاد زير زميني در اقتصاد ايران به روش عليت هيسائو طي دورهي زماني 1350-1396 پرداخته است. در اين مطالعه براي محاسبه ي شاخص اقتصاد زيرزميني در ايران از رويكرد MIMIC استفاده شد. بر اساس نتايج، شاخص اقتصاد زيرزميني در اقتصاد ايران قبل از شوك نفتي 1352 و همچنين دورهي انقلاب و جنگ (1356-1368) از سطح پايين و روند كاهنده برخوردار بوده است. اما در بقيه ي سال هاي مورد مطالعه روند آن به صورت تقريبي افزايشي بوده است. بر اساس نتايج آزمون عليت هيسائو نيز اقتصاد زيرزميني عليت توسعه مالي بانك محور و سهام محور نيست؛ بر عكس توسعه مالي اعم از بانك محور و سهام محور آن عليت اقتصاد زيرزميني است. اين بدين مفهوم است كه با توسعه مالي ميتوان بخشي از اقتصاد زيرزميني را  در اقتصاد ايران كنترل كرد.