پديد آورندگان :
اسكندري دامنه، هادي دانشگاه هرمزگان - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي، بندرعباس، ايران , اسكندري دامنه، حامد دانشگاه تهران، دانشكده منابع طبيعي، تهران، ايران , صيادي، زهرا دانشگاه هرمزگان - دانشكده علوم انساني - گروه علوم جغرافيايي، بندرعباس، ايران , خوراني، اسداله دانشگاه هرمزگان - دانشكده علوم انساني - گروه علوم جغرافيايي، بندرعباس، ايران
كليدواژه :
رونديابي تغييرات , آزمون من-كندال , عمق نوري , پوشش گياهي همبستگي خطي , ايران
چكيده فارسي :
كشور ايران با توجه به حاكم بودن اقليم خشك و نيمه‌خشك بر آن هميشه از توليد و گسترش مواد معلق در هوا به‌خصوص گرد و غبار متضرر بوده است. اين پديده با توجه به تأثير مستقيم بر روي محيط‌زيست و سلامت انسان بسيار مخرب و تأثير‌گذار مي‌باشد. هدف از مطالعه حاضر بررسي روند تغييرات پارامترهاي عمق نوري AOD، شاخص پوشش گياهي NDVI، بارندگي، دما، ميانگين سرعت باد و همبستگي بين عمق نوري و پارامترهاي مورد مطالعه در كشور ايران است. داده‌هاي عمق نوري و شاخص پوشش گياهي از تصاوير سنجنده موديس و ساير داده‌ها از سايت اقليمي ECMWF در بازه زماني 2019-2000 و قدرت تفكيك مكاني 10 كيلومتر تهيه شدند. براي بررسي روند تغييرات اين پارامتر‌ها از آناليز روند من-كندال و شيب تخمين‌گر سن همچنين براي بررسي همبستگي بين عمق نوري و داده‌هاي اقليمي از مدل همبستگي خطي استفاده شد. نتايج حاصل از بررسي روند تغييرات AOD، پوشش گياهي و داده‌هاي اقليمي نشان داد كه روند اين پارامتر‌ها در مناطق مختلف كشور ايران متفاوت مي‌باشد. به‌طوري‌كه شاخص NDVI و بارندگي به‌ترتيب 13/85 و در 57/67 درصد كشور كاهشي بوده است اين در حالي است كه AOD، سرعت باد و دما به‌ترتيب در43/71، 86/71 و 37/99 درصد از سطح كشور افزايش نشان داده است. رابطه همبستگي بين AOD و NDVI، بارندگي، دما، سرعت باد نشان داد كه شاخص AOD با NDVI و بارندگي به ترتيب در 94/50 و 31/51 درصد از سطح كشور همبستگي منفي داشته اين در حالي است كه با پارامتر دما و سرعت باد در 42/68 و 36/50 درصد از مساحت كشور همبستگي مثبت نشان داده است. بنابراين افزايش ذرات معلق در هوا به‌شدت به روند تغييرات پوشش گياهي و فاكتورهاي اقليمي از قبيل بارندگي، دما و سرعت باد بستگي دارد كه با استفاده ار داده‌هاي ماهواره‌اي و اقليمي با قدرت تفكيك مكاني و زماني مناسب به‌خوبي مورد مطالعه قرار گيرد.
چكيده لاتين :
Due to the prevailing arid and semi-arid climate, Iran has always suffered from the production and spread of airborne substances, especially dust. This phenomenon is very destructive due to its direct impact on the environment and human health. Therefore, this study aimed to investigate the variation trend of aerosol optical depth (AOD), normalized difference vegetation index (NDVI), rainfall, temperature, wind speed, and correlation between AOD and climatic parameters in Iran. Data on AOD and NDVI were collected from Modis sensor images and other data from the ECMWF climate site over 2000-2019 with a spatial resolution of 10 km. The Mann-Kendall trend analysis was used to investigate the trend of changes in these parameters, and the linear correlation model was used to check the correlation between AOD and climatic data. The results of the variations trend of AOD, NDVI, and climate data showed that the trend of these parameters was different in different regions of Iran so that NDVI and rainfall had decreased by 85.13% and 67.57%, respectively, while AOD, wind speed, and the temperature had increased by 71.43%, 71.86%, and 99.37% across the country, respectively. The correlation of AOD, NDVI, rainfall, temperature and wind speed revealed that AOD had a negative correlation with NDVI and rainfall in 50.94% and 51.31% of the country, respectively, while its correlation was positive with temperature and wind speed over 68.42% and 50.36% of the country, respectively. Therefore, the increase in airborne suspended particles strongly depends on the trend of variations in vegetation cover and climatic factors, including rainfall, temperature, and wind speed, which can be well studied using satellite and climatic data with appropriate spatial and temporal resolution.
