نقش آبياري تكميلي و كاربرد زئوليت بر رشد و عملكرد عدس (Lens culinaris Medik) در شرايط ديم

Effect of Supplementary Irrigation and Application of Zeolite on the Growth and Yield of Lentils (Lens culinaris Medik) under Rainfed Conditions

به‌منظور بررسي تأثير زئوليت بر شاخص‌هاي رشد، عملكرد و اجزاي عملكرد دانه و پروتئين گياه عدس در شرايط ديم و آبياري تكميلي آزمايشي در سال زراعي 99-1398 در مزرعه پژوهشي دانشكده كشاورزي دانشگاه شهركرد انجام شد. آزمايش به صورت كرت خرد شده در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا شد. عامل اصلي شامل سه سطح آبياري (ديم، يك مرحله آبياري تكميلي و دو مرحله آبياري تكميلي) و عامل فرعي شامل كاربرد سه سطح زئوليت (صفر، 10 و 20 تن در هكتار) بود. نتايج نشان داد كه انجام آبياري تكميلي باعث افزايش عملكرد در گياه عدس شد. كاربرد زئوليت سبب تعديل اثر تنش كم‌آبي شد. مطابق نتايج به‌دست آمده، زئوليت موجب بهبود عملكرد دانه شد، اين بهبود هم در شرايط آبياري تكميلي و هم در شرايط ديم اتفاق افتاد. اما برهم كنش آبياري تكميلي و زئوليت بر عملكرد و اجزاي عملكرد از نظر آماري معني‌دار نبود. همچنين آبياري تكميلي و زئوليت بر شاخص‌هاي رشد اثر معني‌داري داشتند و سبب بهبود شاخص‌هاي رشد در طول فصل زراعي شدند. بيشترين عملكرد دانه در سطح دو بار آبياري تكميلي (1741/2 كيلوگرم بر هكتار) حاصل شد. كاربرد 20 تن در هكتار زئوليت باعث افزايش 50 درصد عملكرد دانه نسبت به تيمار شاهد شد. بنابراين بر اساس يافته‌هاي مطالعه حاضر احتمالاً در شرايط محدوديت آبي كاربرد 20 تن زئوليت در هكتار بتواند در زراعت عدس در شرايط شهركرد مزيت نسبي داشته باشد.

In order to investigate the effect of zeolite on growth indices, yield and grain yield components and protein of lentil in dryland and supplementary irrigation conditions, a field study was conducted in Shahrekord University, Shahrekord, Iran. The experiment was performed as a split plot in a randomized complete block design with three replications. The main factor included three levels of irrigation (rainfed, one stage of supplementary irrigation and two stages of supplementary irrigation) and the second factor included the application of three levels of zeolite (0, 10 and 20 tons ha- 1). The results showed that supplementary irrigation increased the grain yield. Application of zeolite moderated the effect of drought stress. Zeolite improved grain yield, this improvement occurred under both supplementary irrigation and rainfed conditions. Though, the interaction of supplementary irrigation and zeolite on yield and yield components was not statistically significant. Supplementary irrigation and zeolite had a significant effect on growth indices and improved growth indices during the growing season. The highest grain yield (1741 kg ha-1) was obtained when supplementary irrigation was applied at two stages. Application of 20 tons ha-1 of zeolite increased grain yield by 50% compared to the control. Therefore, according to the findings of the present study, in conditions of water restriction, application of 20 tons ha-1 of zeolite may benefit lentil cultivation in Shahrekord, Iran.