مديريت مشاركتي در اكوسيستم‌هاي بياباني؛ مطالعه‌ي شبكه‌ي همكاري نهادهاي مردمي و دولتي در جنگل‌هاي حرا (جزيره‌ي قشم)

Participatory management in desert ecosystems; Study of cooperation network of public and governmental institutions in mangrove forests (Qeshm Island)

مديريت مشاركتي در حفاظت از اكوسيستم‌هاي بياباني، به دليل حساسيت و شكنندگي بالاي اين اكوسيستم‌ها حائز اهميت است. بااين‌حال، توجه ناكافي به موقعيت ذينفعان در شبكه روابط اجتماعي، منجر به شكست آن شده است. لذا شناسايي بازيگران كليدي در مديريت مشاركتي اكوسيستم‌هاي بياباني مهم است. اين مطالعه به منظور بررسي انسجام شبكه‌ي همكاري و تعيين بازيگران كليدي ذينفعان دولتي در دو سطح نهادهاي دولتي و مردمي با رويكرد مديريت مشاركتي انجام شده است. اطلاعات و داده‌ها از طريق روش‌هاي پيمايشي، مصاحبه و شركت در جلسات با نمايندگان دستگاه‌ها و جوامع محلي جمع‌آوري شد. پس از شناسايي 45 نهاد دولتي ذينفع، يك پرسشنامهتحليل شبكه اجتماعي تهيه و توسط 41 نفر از اعضاي جامعه محلي و 34 نفر از نهادهاي دولتي تكميل شد. سپس داده‌هاي تهيه شده وارد نرم‌افزار مايكروسافت اكسل شده و با استفاده از نرم‌افزار UCINET6.718 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. از دو ماتريس تك‌وجهي سازمان- سازمان و مردم- سازمان براي ترسيم شبكه‌ها استفاده شد و سپس شاخص‌هاي كلان و خرد شبكه مانند تراكم، مركزيت بينابيني، نقاط برشي، مركزيت درجه و مركزيت بينابيني براي تفسير شبكه‌ها محاسبه شد. نتايج نشان داد كه شاخص تراكم در هر دو شبكه‌ي همكاري سازمان- سازمان (672/0) و مردم- سازمان (77/0) بيش‌ازحد ميانگين ارزيابي شده است و بنابراين قابل قبول است. همچنين، اداره‌ي حفاظت محيط‌زيست شهرستان قشم داراي بالاترين شاخص مركزيت بينابيني در بين 45 دستگاه شناسايي‌شده در هر دو شبكه‌ي همكاري است. بنابراين، همكاري بيشتر سازمان‌هاي درگير در مديريت مشاركتي منابع طبيعي براي حفاظت و توسعه جنگل‌هاي حرا به منظور كاهش هر نوع آلودگي محيط‌زيست پيشنهاد مي‌شود.

Participatory management in the protection of desert ecosystems is important due to the high sensitivity and fragility of these ecosystems. However, insufficient attention to the position of stakeholders in the social relations network has led to its failure. Therefore, identifying key actors is significant in the participatory management of the desert ecosystems. This study was conducted to investigate the coherence of the cooperation network and determine the key actors of government stakeholders at both levels of government and public institutions considering the participatory management approach. Information and data were collected through surveying, interviews, and participating meetings with representatives of the organizations and local communities. After identifying 45 beneficiary government institutions, a social network analysis questionnaire was developed and completed by 41 members of the local community and 34 members of the governmental institutions. Then, the prepared data were entered into the Microsoft Excel software and were analyzed using the UCINET6.718 software. Two one-dimensional matrices of organization-organization and people-organization were used to delineate the networks; then, different macro and micro indicators of the network such as density, shear points, degree centrality, and betweenness centrality were calculated to interpret the networks. The results showed that density index in both organization-organization (0.672) and people-organization (0.77) cooperation networks were evaluated more than average. So, it is acceptable. Also, the Department of Environmental Protection of Qeshm city has the highest index of betweenness centrality among 45 identified devices in both cooperation networks. Therefore, more cooperation of the organizations involved in participatory management of natural resources is suggested to protect and develop the mangrove forests to reduce each type of environmental pollution.