ارزيابي عوامل مؤثر بر رونق اقتصادي مناطق مرزي با تأكيد بر صنعت گردشگري مطالعه موردي: منطقه آزاد ماكو

توسعه صنعت گردشگري مرزي مي‌تواند تأثير مهمي برافزايش اشتغال، تبادلات فرهنگي بين كشورها، جذب ارز و تقويت زيرساخت‌هاي اجتماعي كه موجب رشد و توسعه ساير صنايع مي‌شود، داشته باشد. در اين پژوهش با ارزيابي عوامل اثرگذار بر رونق اقتصادي منطقه آزاد ماكو در گردشگري، كاراترين شيوه‌هاي موجود جهت بررسي و حصول نتايج ارائه مي‌شود. اين پژوهش ازنظر هدف كاربردي و ازنظري روش‌شناختي توصيفي ـ تحليلي است. براي استخراج داده‌هاي مورداستفاده در اين بخش از آمار و اطلاعات سازمان مناطق آزاد ايران و سازمان منطقه آزاد تجاري ـ صنعتي ماكو، مركز آمار ايران (1395)، مطالعات طرح توسعه و عمران، طرح جامع گردشگري منطقه، سازمان مديريت و برنامه‌ريزي استان آذربايجان غربي، مصوبات و مجموعه مطالعات مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي استفاده‌شده است. براي استخراج و تبديل شاخص‌هاي اثرگذار بر رونق اقتصادي منطقه آزاد ماكو در بخش گردشگري به داده‌هاي كمي، با استفاده از نرم‌افزار ‌Eviews، گزارش‌هاي بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران، اداره كل آمارهاي اقتصادي (13971392) و محاسبات نگارندگان و تبديل آن به داده‌هاي مقطعي در قالب ۶ شاخص در بازه موردمطالعه 1392 ـ 1396 استفاده‌شده است. بر اساس نتايج، ضريب متغير تأخير فضايي مجاورت مناطق (۳ شهرستان شامل 6 نقطه شهري) اثر مثبتي بر رونق اقتصادي منطقه آزاد ماكو داشته است. شاخص زيرساختي و حاكميتي شامل حذف موانع گمركي و ترخيص، همراهي سازمان‌هاي همكار، اثرگذاري سياست‌هاي ضد انحصاري و قدرت حمايت سرمايه‌گذاران، تقاضاي گردشگري را به‌صورت مثبتي تحت تأثير قرار داده است اثر مثبتي بر ورود گردشگران و رونق اقتصادي داشته است. همچنين شاخص مالي و اقتصادي از طريق ايجاد ارزش‌افزوده، كاهش هزينه و قيمت و همچنين تأمين مالي از بازار سرمايه داخلي از يك‌سو و افزايش بهره‌وري و تعديل نرخ ماليات در منطقه مقصد، بهبود حجم پس‌انداز و به‌تبع آن، سرمايه‌گذاري در منطقه اثر مثبت و معنادار بر تقاضاي گردشگري و رونق اقتصاد داشته است. همچنين شاخص ذاتي و موقعيتي با اثر مثبت و معني‌دار با تمركز جغرافيايي فعاليت و اندازه بازار در دسترس، يك عامل تعيين‌كننده براي تقاضاي گردشگري و افزايش روي اقتصادي در منطقه بوده است.