شناسايي و تحليل الگوهاي جوي مولد گردوغبارهاي غرب ايران(مطالعه موردي: استان كرمانشاه)

يكي از مشكلات زيست‌محيطي كشور ما، وقوع رخداد طوفان ‌هاي گردوغبار به‌ويژه در استان‌ هاي غربي و جنوب ‌غربي كشور است؛ از اين رو، در اين پژوهش به بررسي و تحليل سينوپتيكي چگونگي شكل‌ گيري پديده گردوغبار، شناخت مناطق منشأ و مسير ورود آنها به نيمه غربي ايران (مطالعه موردي: استان كرمانشاه) پرداخته شده‌ است. پس از استخراج روزهاي گردوغباري، داده‌هاي تراز دريا، 700، 850 و 500 هكتوپاسكال به همراه تاوايي متناظر با روزهاي گردوغبار با استفاده از امكانات برنامه‌نويسي در محيط گردس استخراج شد. سپس به كمك تحليل خوشه‌اي، روزهاي نماينده و الگوهاي گردوغباري غرب ايران در محيط متلب شناسايي شد. نتايج نشان داد كه رخداد گردوغبارهاي استان كرمانشاه تحت ‌تأثير پنج الگوي جوي مختلف است كه بيشترين فراواني به الگوي اول و دوم بازمي گردد كه كم‌فشار موسمي هند كنترل ‌كننده اصلي آن است؛ با اين حال، شديدترين رخدادهاي گردوغباري كرمانشاه زماني ايجاد مي شود كه گردش موسمي هند در جنوب و جنوب ‌شرق آسيا، جريان مداري غرب سو و مداومي در تراز زيرين جو ايجاد كند كه محل اصلي همگرايي و نزول آن، چاهه گرمايي جنوب غرب آسيا تا شرق مديترانه است؛ به ‌طوري كه هسته پر ارتفاع آزور در تراز 500 هكتوپاسكال، با ايجاد همگرايي فوقاني و نزول قائم هوا به تشديد و تقويت كم‌فشار سطحي منجر مي شود. علاوه بر اين، كم‌فشار حرارتي سودان و درياي سرخ با تغيير حالت از ترموديناميكي به ديناميكي به همراه سامانه‌ هاي پرفشار اروپا، حداكثر ميزان شيو فشاري را در نواحي خشك و بياباني عربستان، عراق و شمال آفريقا ايجاد مي كند؛ به‌گونه‌اي كه كشيده شدن ناپايداري تا تراز 700 هكتوپاسكال و استقرار ناوه مديترانه اي، به تداوم و ماندگاري بيشتر روزهاي گردوغباري منجر مي‌ شود. اين شرايط همراه با شرايط ديگر نظير خشكي شديد هوا، به برخاستن گردوغبار از نواحي بياباني عربستان، عراق، سوريه و شمال آفريقا و انتقال آن به نواحي غربي ايران منجر مي‌ شود.