تأثير بلند مدت خاك‌پوش ماسه بادي و نانو رس بر خصوصيات فيزيكي ـ شيميايي و برخي از شاخص‌هاي فرسايش‌پذيري خاك در مناطق خشك (مطالعه موردي: منطقه نيمروز سيستان)

هدف اين پژوهش، بررسي تأثير خاك‌پوش ماسه بادي و نانو رس بر خصوصيات و شاخص‌هاي فرسايش‌پذيري خاك است. با آماده‌سازي تيمارهايي متشكل از خاك‌پوش ماسه‌بادي، نانو رس و شاهد در قالب طرح بلوك تصادفي با چهار تكرار، اثرات اقدامات حفاظتي بر ويژگي‌هاي فيزيكي ـ شيميايي و برخي شاخص‌هاي فرسايش در سه عمق 100، 3010 و 5030 سانتي‌متر آزمايش شد. يافته‌ها نشان دادكه درصد رس، سيلت و شن، در لايه سطحي تيمار خاك‌پوش ماسه‌بادي و نانو رس نسبت به شاهد تفاوت معني‌داري داشت (05/0P ). همچنين نتايج بيانگر افزايش 4/56 درصدي رطوبت خاك در تيمار نانو رس و در مقابل، كاهش 7/43 درصدي آن در خاك‌پوش ماسه‌بادي بود. مقدار اسيديته، هدايت الكتريكي، نسبت جذب سديم، سديم، مجموع كلسيم و منيزيم و كاتيون‌هاي خاك در تيمارهاي نانو رس و خاك‌پوش ماسه‌بادي نسبت به شاهد نيز در اعماق مختلف به‌طور معني‌دار (05/0 P ) كاهش ولي ماده آلي آنها افزايش يافت. شاخص‌ دلينهير و دبوت (DDI) در عمق10 -0 سانتي‌متر، در تيمار نانو رس و خاك‌پوش ماسه‌بادي نسبت به شاهد به ترتيب 2/62 و 4/79 درصد كاهش يافت. در اعماق30 10 و 5030 سانتي‌متر، مقادير اين شاخص در تيمار نانو رس به‌طور محسوس كاهش يافت ولي در تيمار خاك‌پوش ماسه بادي تفاوت معني‌داري نداشت. بررسي تغييرات شاخص پراكنش ميدلتون (DR) در لايه سطحي بيانگر كاهش به ترتيب 54 و 50 درصدي در تيمار خاك‌پوش ماسه بادي و نانو رس نسبت به شاهد بود كه به تغيير توان واگرايي خاك از كلاس واگرايي زياد به كلاس معتدل منجر شد. در اعماق 3010 و 5030 سانتي‌متر، مقادير اين شاخص در تيمار نانو رس به‌طور معني‌دار كاهش يافت و در تيمار خاك‌پوش ماسه بادي بدون تغيير بود. بر اساس نتايج اين تحقيق، كاربرد خاك‌پوش ماسه‌بادي و نانو رس به بهبود مشخصه‌هاي فيزيكي ـ شيميايي خاك و افزايش پايداري خاكدانه‌ها و در مقابل، كاهش شاخص ناپايداري خاكدانه در خاك منجر شد.