فهم پديده ناتواني آموخته‌شده و شناسايي عوامل شكل‌دهنده آن در سازمانهاي دولتي

هدف:  هدف اصلي تحقيق حاضر فهم چيستي و چرايي پديده ناتواني آموخته‌شده در سازمان‌هاي دولتي بوده است.طراحي/ روش‌شناسي/ رويكرد: روش‌‌شناسي تحقيق، استفاده از روش تركيبي اكتشافي شامل دو مرحله كيفي و كمي بود. بخش كيفي از طريق راهبرد نظريه‌پردازي داده ‌بنياد و بخش كمي با استفاده از مدل‌سازي معادلات ساختاري انجام گرفته است. جامعه آماري شامل خبرگان در سازمان‌هاي دولتي شهر ايلام بود كه به دو شيوه هدفمند و گلوله برفي با محوريت قاعده اشباع نظري تعداد 20 مصاحبه نيمه‌ساختاريافته انجام شد. روايي داده‌هاي كيفي از طريق ضريب نسبي روايي محتوايي و شاخص روايي محتوايي تأييد شد. در ادامه، پرسشنامه‌اي 81 سؤالي براي آزمون مدل طراحي شد كه روايي و پايايي آن با شاخص‌هاي شناخته‌شده بررسي شده است.يافته‌هاي پژوهش: سرآغاز ناتواني‌ آموخته‌شده در سازمان‌هاي دولتي وجود پنج عامل قوانين و مقررات اداري متصلب، انگاره‌هاي ذهني مديران، نقش بازدارندگي مديران، ساختار سازماني و فرايندهاي سازماني بود كه منجر به ظهور پديده محوري با عمق مفهومي روزمرگي شغلي، تعصب پيشين، بسندگي در شغل، احساس كِهتري و سكوت آگاهانه شده است. پس از تأييد اعتبار اين مرحله، تحليل داده‌هاي كمي با نرم‌افزار اسمارت پي‌ال‌اس نشان داد، موجبات علّي در هويدايي پديده محوري اثر پرمفهومي مي‌گذارند. همچنين، با استفاده از آزمون تي‌تك‌نمونه‌اي مشخص شد وضعيت كنوني پنج بُعد مفهوم، در جامعة مورد تحقيق از حد نرمال بالاتر است.محدوديت‌ها و پيامدها: مفهوم و ابعاد شكل‌دهنده ناتواني آموخته شده به خاطر مغفول‌ماندن از نظرگاه پژوهشگران، نامكشوف مانده است. بنابراين، تحقيق حاضر سعي دارد خلأ تئوريك و مفهومي پيش‌گفته را تقليل كند.پيامدهاي عملي: با توجه به حاكم‌بودن ابعاد شكل‌دهنده ناتواني آموخته‌شده در سازمان‌هاي دولتي، مديران مي‌بايست با افزايش آگاهي درباره موجدات اين پديده، استراتژي‌هاي مناسبي را براي كنترل آن اتخاذ كنند. ابتكار يا ارزش مقاله: مقالة حاضر يكي از بيماري‌هاي كمتر شناخته ‌شده در سازمان‌هاي دولتي را معرفي و به مفهوم‌پردازي آن پرداخته‌ است.