تجزيه‌وتحليل عوامل مؤثر بر آبخيزداري و ارائه راهبرد مديريتي مناسب با استفاده از مدل SWOT (حوزه آبخيز رودخانه دويرج)

DAnalysis of Factors Affecting Watershed Management and Providing Appropriate Management Strategy using SWOT model (Doeiraj River Watershed Area)

بررسي مشكلات آبخيزنشينان ازجمله مسائل راهبردي دولت‌ها مي‌باشد كه بي‌شك ارائه راهبردهاي مديريتي مناسب در اين راستا گامي ضروري تلقي مي‌گردد. تحقيق حاضر به‌منظور بررسي مشكلات اقتصادي و اجتماعي حوزه آبخيز رودخانه دويرج انجام ‌شده است. در اين مطالعه جهت دست‌يابي به اهداف با استفاده از آمار و گزارش‌هاي موجود، بازديد ميداني و تهيه پرسشنامه، نقاط قوت و ضعف داخل حوزه آبخيز و فرصت‌ها و تهديدات محيط خارجي شناخته شد. سپس در فرايند تحليل SWOT، ماتريس IFE و EFE تشكيل و تدوين راهبرد صورت پذيرفت. يافته‌هاي تحليل SWOT نشان مي‌دهد كه درمجموع تعداد 18 نقطه قوت و فرصت به‌عنوان مزيت­ها و 17 نقطه‌ضعف و تهديد به‌عنوان محدوديت‌هاي پيش‌روي آبخيزداري در حوزه آبخيز دويرج قابل‌شناسايي است. پس از تعيين ضريب نهايي عوامل در ماتريس‌ها، راهبرد (استراتژي) WO (حداقل-حداكثر) تعيين گرديد. اين راهبرد نوع دوم راهبردها و از تركيب فرصت‌ها و نقاط ضعف مي­باشد­. درواقع با استفاده از فرصت‌ها در جهت رفع نقاط ضعف، راهبرد مناسب طراحي مي­گردد. درنهايت سه راهكار 1- توجه به حوزه آبخيز به‌منظور افزايش درآمد مردم از طريق جذب گردشگر و 2- ارائه برنامه‌هاي مناسب مديريتي جهت كاهش فرسايش و استفاده از كشت‌هاي كم آب خواه ارائه گرديد. 3- مي­توان با اجراي مناسب طرح جامع آبخيزداري و انتقال آب كشاورزي به اين مناطق بنيه توليد و كشاورزي و هم‌چنين درآمد مردم را افزايش داد.

Investigating the problems of watershed residents is one of the strategic issues of governments, which is undoubtedly a necessary step in providing appropriate management strategies in this regard. The present study was conducted to investigate the economic and social problems of the Doeiraj River catchment area. In this study, the strengths and weaknesses within the catchment area and the opportunities and threats of the external environment were identified using the available statistics and reports, field visits and preparation of questionnaires, in order to achieve the goals. Then, IFE and EFE matrices were formed and strategy formulated in the SWOT analysis process. The findings of the SWOT analysis show that a total of 18 strengths and opportunities can be identified as advantages as well as 17 weaknesses and threats as limitations for the management of the watershed management of the Doeraj catchment area. After determining the final coefficient of factors in the matrices, the WO strategy (minimum-maximum) was determined. This strategy is the second type of strategy which combines opportunities and weaknesses. In fact, the appropriate strategy is designed using opportunities to eliminate weaknesses. Finally, three solutions were presented: 1- Paying attention to the catchment area in order to increase people's income through tourism and 2- Providing appropriate management programs to reduce erosion and use lowwater cultivation. 3- Proper implementation of the integrated watershed management plan and transfer of agricultural water to these areas, in order to increase production and agricultural resources as well as people's income.