بررسي تطبيقي انديشه‌ورزي سياسي غزالي و ماكياولي

هدف پژوهش حاضر بررسي و تبيين، سنجش و ارزيابي انديشه‌ورزي سياسي از منظر غزالي و ماكياولي در حوزه حكمراني و سياست‌ورزي است. بنابراين، سوال اصلي پژوهش اين است كه انديشه‌ورزي سياسي پيرامون سياست‌ورزي از نگاه غزالي و ماكياولي واجد چه ويژگي‌ها و خصوصياتي ( تشابهات و تمايزات) است؟ در اين راستا با نگاهي تطبيقي و رجوع به آراي اين دو انديشمند، و با بكارگيري روش توصيفي تحليلي عناصر و جلوه‌هاي آداب سياست‌ورزي آنان مورد بررسي قرار گرفت. پژوهش بر اين فرض استوار است كه نقطه مشترك يا وجه تشابه سياست‌ورزي نيكولو ماكياولي و امام محمد غزالي علاوه بر يكساني فرم آن، يعني قالب اندرزنامه‌نويسي، بيشتر به ارائه راهكارهايي جهت كنترل معضلات اجتماعي جامعه وقت خويش، درك شرايط نابسامان اجتماع و احساس لزوم استقرار يك قدرت واحد، حمايت از سلطان يا پادشاه وقت جهت ايجاد يك دولت مركزي و قدرتمند معطوف است. اما وجه بارز تمايز آنها در نوع ابزار و راه‌هاي گرايش به سياست‌ورزي مي‌باشد، به اين معني كه ماكياول بيشتر براساس واقع‌بيني، سياست‌ورزي مي‌كند. غزالي با الهام از دين و اخلاق و آرمان‌گرايانه به سياست‌ورزي روي مي‌آورد. همچنين مباني فكري و سياسي انديشمندان سياسي در حوزه حكمراني، حفظ و اعمال قدرت نقش و تاثير بنيادين دارد. براي دستيابي به اهداف حكومت و حفظ قدرت بايد اقتضائات سياسي و اجتماعي و موقعيت‌هاي زماني و مكاني را مد نظر قرار داد و به مقتضاي آن اقتضائات شيوه حكمراني مناسبي را در پيش گرفت.