ادراك فقهي مفهوم منافع‌ ملي در سياست خارجي با تاكيد بر دو مفهوم منفعت و مليت از منظر فقه سياسي اماميه

هدف پژوهش حاضر تبيين ادراك فقهي مفهوم منافع‌ ملي در سياست خارجي با تاكيد بر دو مفهوم منفعت و مليّت از منظر فقه سياسي اماميه است. روش پژوهش توصيفي-تحليلي و با بهره‌گيري از رويكرد اجتهادي فقه كه در تلاقي نص، خرد و زمان‌آگاهي شكل مي‌گيرد، در چارچوب نظري «عقلانيت اسلامي» تدوين گرديده است. نتايج نشان داد كه فقه سياسي شيعه در منظري منفعت‌گرايانه در پيوند دين و دنيا، معنويت و ماديات و اصول ثابت و متغير زندگي انسان، تعقيب منفعت در نظام ارزشي اسلامي را نه تنها رسالت فرد و ساختار مسلمان، بلكه فلسفه‌ي وجودي خويش معرفي مي‌كند و قواعد عام فقهي گوياي اين امر است. پذيرش «سيره و بناء عقلائيه»، توسل به «سيره معصومين(ع)» در مواجهه با مرزبندي‌هاي بشري، توجه به «منطقه الفراغ» و «تفكيك معاملات از عبادات» در فقه، مقدمات تبيين و پذيرش اقتضاء زماني و مكاني در مرزبندي نوين و ملي‌ است. حتي اگر تبيين اقتضائي پيش‌گفته راه‌گشا نباشد، عقلانيت ديني، از باب اضطرار به تبيين مرزبندي ملي و تعقيب منافع‌ ملي در آن چارچوب مي‌پردازد و قواعد تعديل‌كننده در فقه سياسي چون «روايت وضع»، قاعده «ضرورت»، قاعده «ميسور» و قاعده «الاهم فالاهم»، حكومت اسلامي را در عين تعقيب آرمان وحدت اسلامي، به پذيرش تكثرهاي ملي رهنمون مي‌سازد.