ارزيابي تغييرات سطوح جيوه، سرب، كادميوم و آرسنيك شير خام، در فرايند توليد شير خشك

سابقه و هدف: آلودگي شير و فرآورده هاي آن به فلزات سنگين موجب بروز مسموميت و تأثير سوء بر سلامت انسان بخصوص كودكان مي‌شود. بر اين اساس مطالعه حاضر با هدف ارزيابي تغييرات ميزان برخي از فلزات سنگين در شير خام و فرآيند توليد شير خشك طراحي و انجام شد. مواد و روش‌ها: در 50 نوبت كاري در دو فصل تابستان و زمستان 1398 از مراحل مختلف توليد پودر شير يك كارخانه شير خشك غذاي كودك نمونه گيري شد. نمونه ها در هر نوبت از شير خام ورودي، شير بدون چربي، خامه، شير تغليظ شده و پودر شير براي تعيين ميزان فلزات جيوه، سرب، كادميوم و ارسنيك و تغييرات آنها در فرآيند فراوري با استفاده از روش هضم مرطوب و تكنيك پلاسماي زوج شده القايي طيف سنجي نشر نوري، توسط دستگاه ICP اندازه گيري شد. يافته‌ها‌: ميزان باقيمانده فلزات سنگين در فراورده هاي مختلف متغير بوده به نحوي كه برخي از فلزات مانند جيوه و سرب بيشتر در فاز خامه ولي فلزات كادميوم و آرسنيك بيشتر در شير بدون چربي تجمع پيدا مي‌كنند (0.05p ). همچنين ميزان باقيمانده همه فلزات سنگين مورد مطالعه در پودر شير به مراتب بيشتر از خامه و شير بدون چربي بود (0.05p ). بر اساس معيارهاي بين المللي (Codex) و استاندارد ملي ايران، ميانگين مقدار سرب در همه فراورده ها بالاتر از حد استاندارد (ppb 20) بود. همچنين مقدار كادميوم در شير بدون چربي تنها در فصل سرد و شير تغليظ شده و پودر شير در هر دو فصل از حد مجاز (ppb 10) بيشتر بود. نتيجه گيري: با توجه به نتايج مطالعه حاضر مقدار فلزات سنگين جيوه، كادميوم و بخصوص سرب در شيرهاي خشك توليد شده از حد مجاز تعيين شده توسط كدكس بيشتر است، كه مي‌تواند خطر بلقوه‌اي براي كودكان مصرف كننده اين فراورده باشد. بنابراين ضروري است منابع بالقوه آلودگي شير خام و فرآورده هاي آن، به طور مرتب مورد بررسي و شناسايي قرار گرفته و نسبت به كاهش آنها اقدامات لازم صورت پذيرد.