تحليل گراديانت شهري- روستايي سيماي سرزمين كلان‌شهر تهران (سال 2008 و 2018 ميلادي)

زمينه و هدف: گسترش شهري موجب تغييرات زيربنايي در ساختار و كاركرد بوم شناسي سيماي سرزمين و تغيير تدريجي ساختار مكاني و الگوي سيماي سرزمين مي شود. با توجه به اهميت درك اجزاي محيط زيست شهري و چگونگي تعاملات بين اين اجزا، هدف از اين مطالعه تحليل گراديانت شهري روستايي كلان شهر تهران با استفاده از سنجه هاي سيماي سرزمين براي كمي كردن الگوي سيماي سرزمين مي باشد. مواد و روش ها: اطلاعات تحقيق در سال 1398 گردآوري و از تركيب آناليز گراديانت و سنجه هاي سيماي سرزمين براي كمي سازي الگوي سيماي سرزمين تهران استفاده شد. نقشه هاي كاربري اراضي با استفاده از تصاوير ماهواره لندست 7 و 8 مربوط به سال هاي 2008 و  2018 در نرم افزار ENVI 5.3به طبقات انسان ساخت، اراضي باز، پوشش گياهي و آب طبقه بندي شدند. ترانسكت هايي با ابعاد Km4Km* 4 در چهار جهت اصلي، با عبور از منطقه 12 طراحي و براي محاسبه سنجه هاي تعداد لكه، تراكم لكه، تراكم لبه، درصد سيماي سرزمين، ميانگين مساحت لكه ها و متوسط شاخص شكل در سطح سيماي سرزمين و كلاس از روش پنجره متحرك استفاده شد. يافته ها: از سال 2008 تا سال 2018 توسعه شهري موجب افزايش تراكم لكه ها در سيماي سرزمين شده است. به طوري كه در ترانسكت مركزي پيوستگي سيماي سرزمين كاهش و از هم گسيختگي اجزاي ساختاري سيماي سرزمين افزايش يافته است. در سطح سيماي سرزمين تعداد لكه ها و تراكم لبه  افزايش و ميانگين مساحت لكه ها و متوسط شاخص شكل كاهش يافته است. در سطح كلاس نيز ميانگين مساحت لكه هاي اراضي باز و انسان ساخت افزايش يافته است. بحث و نتيجه گيري: در طول ترانسكت ها علاوه بر تغييرات كاربري ها، شكل و تراكم لكه ها نيز تغيير كرده و روند اين تغييرات در طول ترانسكت ها از هم متفاوت است. درصد اراضي انسان ساخت ماتريس غالب در ترانسكت هاي نزديك به مركز تجاري تهران مي باشند و مساحت لكه هاي پوشش گياهي و آبي از سال 2008 تا 2018 كاهش يافته است.