سنجش آفلاتوكسين M1 در شير گاوداري هاي سنتي منطقه زنجان در طول يك سال

Aflatoxin M1 Assay in Milk Samples Collected from Zanjan Area's Conventional Dairy Farms throughout the Year

مقدمه و هدف نگراني ها در ارتباط با سموم قارچي در شير و فرآورده هاي آن جهاني است و مراكز كنترل كيفي محصولات دامي به طور مداوم آن ها را كنترل و پايش مي كنند و در صورت وجود مقادير بيش از حد مجاز، عرضه كنندگان اخطار دريافت مي كنند. آفلاتوكسين ها مواد سمي توليد شده روي فرآورده هاي كشاورزي هستند كه برخي از آنها اثرات جهش زايي و سرطان زايي دارند. اين مواد تركيبات ثانويه قارچ ها هستند كه از نظر ساختمان شيميايي و منشاء توليد و اثرات بيولوژيكي متفاوت هستند. بازده انتقال آفلاتوكسين B1 از خوراك به M1 در شير در گاوهاي كم توليد 1 تا 2 درصد و در گاوهاي پرتوليد، تا 6 درصد گزارش شده است كه با توجه به افزايش توليد شير گاوهاي امروزي اهميت آن بيشتر نيز خواهد شد. لزوم توجه به اين سموم و پايش مداوم آنها بايستي از برنامه هاي اصلي بخش نظارت و كنترل كيفي فرآوردهاي كشاورزي و دامي باشد. پژوهش حاضر به منظور ارزيابي و پايش سم آفلاتوكسين M1 در شير ارسالي به سكوهاي جمع آوري شير در شهرستان زنجان طي چهار فصل سال انجام شد. مواد و روش ها نمونه گيري شير از سكوهاي جمع آوري به طور تصادفي در يكي از روزهاي هر فصل انجام شد. نمونه ها سانتريفيوژ شدند و لايه چربي رويي برداشته شد و شير باقيمانده در فريزر نگهداري شد. پس از يخ گشايي غلظت آفلاتوكسين M1 در شير باقي مانده با روش الايزاي رقابتي تعيين شد. داده هاي به دست آمده در فصول مختلف در قالب طرح كاملا تصادفي آناليز آماري شدند. يافته ها نتايج نشان داد كه همه نمونه ها به سم آلوده بودند، ولي ميزان آلودگي از حد مجاز جهاني (ng/L 500) كمتر بود. 18/5 درصد از نمونه ها، غلظتي بيشتر از حد مجاز اروپا (ng/L 50) داشتند كه كمترين ميزان آلودگي در فصل بهار (صفر درصد) و بيشترين ميزان در فصل زمستان (35/3 درصد) ثبت شد. هيچ يك از نمونه ها غلظتي بالاتر از حد مجاز جهاني و ايران را نداشتند. ميانگين غلظت سم در كل نمونه ها 44 (16 تا 129) و در بهار، تابستان، پاييز و زمستان به ترتيب 25، 52، 34 و 64 نانوگرم در ليتر بود. نتيجه گيري نتايج نشان داد كه ميانگين غلظت سم آفلاتوكسين M1 در شير نمونه هاي ارزيابي شده كمتر از حد مجاز جهاني بود ولي به دليل آلودگي تعدادي از نمونه ها به ويژه در فصل زمستان توجه به كنترل و پايش مداوم شير و توصيه هاي ويژه به عرضه كنندگان ضرورت دارد.

Introduction and Objective: There is a global concern about presence of mycotoxins in milk and dairy products and governmental quality control centers continuously qualify and monitor these products, and milk producers might charge bill if their products are contaminated with aflatoxins. The current project was conducted to qualify and monitor aflatoxin M1 in milk supplied to milk-collecting- stations in Zanjan’s area during all seasons of the year. Material and Methods: Milk samples were randomly collected a day in each season. Milk sample tubes were centrifuged, and top layer of fat was harvested, and aflatoxin M1 of milk was determined by ELISA method. Results: All samples had contamination with aflatoxin M1; however, contamination was lower than that of global standard (500 ng/L). 18.5 percent of the samples had contamination with aflatoxin M1 based on European limits (50 ng/L), with 0 percent in spring and 35.3 percent in winter. The mean concentration of aflatoxin M1 in samples was 44ng/L (16 to 129) and its content was 25, 52, 34, and 64 ng/L in spring, summer, fall, and winter respectively. Conclusions: Although aflatoxin M1 concentration of collected milk samples was lower than the limit, but continuous qualifying and monitoring of milk supplied to dairy factories or traditional market must be done and producers should try to keep a low level of toxins in their products.