كليدواژه :
قزوين , ميدان سعادت , ميدان شاه , سعادت‌آباد , صفويه , قاجار
چكيده فارسي :
بخش زيادي از ساخته هاي دوره پايتختي قزوين در زمان شاه طهماسب تخريب شده و در حال حاضر آثار محدودي از آن‌ها پابرجاست. بخشي از اين تخريب ها به حدي بوده كه حداقل نشانه هاي موجود از آثار نيز از بين رفته و تنها در متون و اسناد تاريخي مي توان نامي از آن‌ها را مشاهده كرد. يكي از اين عناصر از بين رفته در قزوين صفوي ميدان اصلي شهر است. در پايتخت هاي صفوي ميدان به‌عنوان يكي از عناصر مهم حكومت و فراتر از يك كالبد، از نگاه عملكردي نيز شايان توجه بوده است. مطالعاتي كه درباره شهر صفوي قزوين انجام شده تلاش كرده اند تا فضاي شهر شاهي را علي الخصوص در دوره اوج خود تصوير كنند، اگرچه كه در نتايج نهايي آن‌ها تفاوتهايي وجود دارد. درباره ميدان سعادت به‌طور مستقل و با بررسي تمام شواهد، مطالعه دقيقي وجود نداشته و اغلب در خلال بررسي شهر صفوي قزوين از اين ميدان ياد شده است. بررسي و بازخواني تحولات تاريخي ميدان نياز به يك مطالعه دقيقتر را پررنگتر مي كرد. اينكه اين ميدان از نظر وجوه كالبدي و عملكردي و همچنين مكاني چه ويژگيهايي داشته ساختار كلي اين مقاله را شكل داده است.
در اين مطالعه تلاش شده با بررسي و تحليل اسناد و مدارك تاريخي، شواهد كالبدي و علي الخصوص توصيفات تاريخي موجود، تصويري از وضعيت ميدان سعادت ارائه شود. اين مطالعه با روشي تفسيري - تاريخي به تحليل روايي و تشريحي از رخدادها و توصيفات در اين باره پيش رفته است. در كنار اين مطالعات پيمايش هاي ميداني نيز مدنظر بوده و شواهد كالبدي موجود در محل بازار و محدوده ميدان بررسي شده اند. علاوه بر پرداختن به وضعيت كالبدي و عملكردي ميدان در عصر صفوي، تلاش شده تا تحولات تاريخي ميدان در عصر قاجار و پهلوي نيز مرور شوند. در اين راستا نحوه تعامل و ارتباط بين ميدان اصلي قزوين صفوي با ديگر عناصر كليدي شهر و محدوده بازار قزوين و آثار آن مورد كنكاش قرار گرفته است. با توجه به نتايج حاصله، ميدان سعادت يك ميدان عمومي شهري است كه در كنار بازار و ديگر عناصر كليدي، محل بازنمايي سياست ها و ديدارهاي شاه نيز بوده است. موقعيت مكاني اين ميدان با دو احتمال و با توجه به نشانه هاي موجود و محورهاي شاخص صفوي ارائه شده است. فضاي ميدان بعدها توسط بازار قزوين و ساخت‌وسازهاي اطراف آن پُر شده است. بايد در نظر داشت كه درك دقيق و قطعي مكان، ابعاد، شكل و ويژگي هاي ميدان نيازمند مطالعات و علي‌الخصوص گمانه هاي باستانشناسانه است كه بايد مدنظر قرار گيرد.
چكيده لاتين :
Qazvin one of the main city in Safavid Era. This city is a capital of Iran in these era. Many of buildings in Qazvin at capital period was built the reign of Shah Tahmasp. At now these buildings and complex were destroyed and only a few evidence of them remain. Some of these demolitions have been so great that at least the existing signs of building and complex have been lost and their names can be seen only in historical texts and documents. One of these safavid Era elements in Qazvin which has been destroyed, is the main square of the city. The square in the capitals of the Safavid Era, was one of the important elements of government and in addition physical aspect, it was remarkable functional point of that. Past Studies of the Safavid city of Qazvin have attempted to depict the atmosphere of the royal city, especially during the era of greatness, although there are some differences in their final results. In some of these studies, the main square of safavid city is Sa’adat square (Meidān-e Saādat or Senke Maidan), which is mentioned simultaneously with the Meidān-i Asb-i Shāhī (Atmeidan). Sa’adat square is the subject of this article. There is no detailed study or paper about Sa’adat square independently with analyzing all the evidence. This square is often mentioned during the study of the safavid city of Qazvin. As a result studying and identify the historical evolution of the square highlighted the need for a more detailed study about that. The physical condition of this square, as well as located and how it relates to the Meidān-i Asb-i Shāhī, has formed the general structure of this research. This study, tries to provide a show of the situation of Sa’adat square by examining and analyzing historical documents, physical evidence and especially existing historical descriptions. In addition to these studies, field surveys have also been considered and physical evidences around the market (Bazar) and the square area have been studied. In addition to addressing the physical and functional condition of the square in the Safavid era, the historical evolution of the square in the Qajar and Pahlavi eras has been reviewed. The interaction and relationship between the main square of Safavid Qazvin with other key elements of the city and the area of Qazvin Bazaar and its elements have been studied. According to the results, Sa’adat square is a public urban square, along with the bazaar and other key elements, has also been a place of representation of the Shah's policies and meetings. The location of this square, although presented with two possibilities, seems to be more filled later by Qazvin Bazaar and its constructions. It should be noted that an accurate and definite understanding of the location, dimensions, shape and characteristics of the square requires field studies and especially archaeological excavation that must be considered.
