فراواني طوفان‌هاي گرد و غبار در ارتباط با تغييرات اقليمي در منطقه خشك ايران

Dust Storm Frequency in Connection with Climatic Change in the Arid Region of Iran

طوفان‌هاي گرد و غبار در مناطق خشك و نيمه‌خشك آثار زيان باري بر محيط زيست، اقتصاد و سلامت جوامع محلي و جهان مي‌گذارد. اين طوفان‌ها تحت تأثير متغيرهاي اقليمي و متغيرهاي سطح زمين هستند. در اين مطالعه، از تعداد رخداد گرد و غبار سالانه در 25 ايستگاه و 5 متغير اقليمي از جمله بارندگي، حداكثر سرعت باد، متوسط سرعت باد، حداكثر دماي سالانه و متوسط دماي سالانه در مناطق خشك ايران تا سال 2014 استفاده شد تا تأثيرات تغييرات اقليمي بر طوفان‌هاي گرد و غبار نشان داده شود. ابتدا سري زماني همبستگي سالانه متغيرهاي اقليمي و گرد و غبار بر مبناي مشاهدات ماهانه محاسبه شد. سپس با استفاده از روش من- كندال روند تغييرات متغيرهاي اقليمي، گرد و غبار و روند همبستگي بين آنها تعيين شد. نتايج نشان داد كه تغييرات ضريب همبستگي در طول دوره آماري داراي نوسان بوده و در برخي سال‌ها اين ضريب معني‌دار و در برخي سال‌ها معني‌دار نيست و مقادير آنها براي سرعت باد و دما در بسياري از ايستگاه‌ها بين 0/6 تا 0/9 و براي بارندگي بين 0/2- تا 0/6- نيز مي‌رسد، اين روند همبستگي در بسياري از ايستگاه‌ها با روند تغييرات متغيرهاي اقليمي همسو است كه بيانگر هم راستايي تغييرات اقليمي با نوسانات گرد و غبار در منطقه مركزي ايران است. نتايج نشان داد كه سرعت باد و دما تأثير بيشتري بر نوسانات فراواني طوفان‌هاي گرد و غبار دارند و كاهش بارندگي اثر افزايشي بر گرد و غبار دارد.

Dust storms in arid and semi-arid regions have harmful impacts on the environment, the economy, and the health of local and global communities. In this study, the frequency of annual dust events in twenty-five stations and five climatic variables including rainfall, maximum annual wind speed, average annual wind speed, maximum annual temperature, and average annual temperature in arid regions of Iran up to 2014 were used to show the effects of climatic change on dust storms. Annual correlation coefficient time series between climatic variables and dust storms were first calculated based on monthly observations. Then, the trend in climatic variables, dust storm frequency, and their correlation were assessed using the Mann-Kendal method. Results indicated that the correlation coefficients had fluctuations in time and are both significant and insignificant in different years that reach from 0.6 to 0.9 for wind speed and temperature and -0.2 to -0.6 for precipitation. This trend in correlation has the same direction with climatic variables and shows co-movement between climatic change and dust storm fluctuations in central Iran. Results also showed that wind speed and temperature have a high impact on dust storm fluctuations and rainfall reduction has an increasing effect on dust storms.