مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - ارزيابي تنوع آللي ژن‌هاي كدكننده گلوتنين و گليادين در گندم نان و برخي خويشاوندان آن

پديد آورندگان :

نورمحمدي، الهام دانشگاه بين المللي امام خميني - گروه ژنتيك و بهنژادي گياهي، قزوين، ايران , فابريكي اورنگ، صديقه دانشگاه بين المللي امام خميني - گروه ژنتيك و بهنژادي گياهي، قزوين، ايران , پورابوقداره، عليرضا سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مؤسسه اصلاح و تهيه نهال و بذر، كرج، ايران

چكيده فارسي :

براي مطالعه تنوع ژنتيكي و آللي در ژنهاي كدكننده پروتئينهاي گلوتنين و گليادين در گونههاي بومي گندم، از 98 توده گندم تريتيكوم متعلق به چهار گونهaestivum T.، T. boeoticum، T. durum وuartu T. جمعآوري شده از استانهاي مختلف ايران استفاده گرديد. 13 جفت آغازگر گلوتنين با وزن مولكولي پايين (LMW-GS)، چهار جفت آغازگر گلوتنين با وزن مولكولي بالا(HMW-GS) و چهار جفت آغازگر گليادين به ترتيب 1327، 548 و 152 قطعه تكثيركردند. بيشترين تنوع ژنتيكي در بلوك ژني Glu-3A كه متعلق به گلوتنين با وزن مولكولي پايين است مشاهده شد و 13 جفت آغازگر اختصاصي در مجموع 34 آلل با طول 180 تا 1500 جفت باز تكثير دادند كه 11 آلل قبلا گزارش شده بودند و 23 آلل به عنوان آللهاي احتمالا جديد تكثير و شناسايي شدند. در بلوك ژني Glu-A1 كه متعلق به گلوتنين با وزن مولكولي بالاست، بيشترين چند شكلي آللي توسط آغازگرهاي Glu-A1 و Xrj5 تكثير شدند. در بلوك ژني Gli-A2 توسط دو آغازگر اختصاصي Gli-AS6 وGli-AS5 تنها يك آلل تكثير شد. بيشترين و كمترين تعداد آللهاي موثر متعلق به دو گونه T. aestivum و T. uartu بود. متوسط شاخص تنوع ژنتيكي ني برابر با 19/0 و بيشترين و كمترين مقدار آن مربوط به گونه T. aestivum و T. uartu بود. براساس گروهبندي انجام شده 98 توده در دو گروه اصلي قرار گرفتند. در گروه اصلي اول توده هاي مربوط به دو گونه تكامل يافته T. aestivum و T. durum قرار گرفتند كه نشان دهنده بيشترين شباهت ژنتيكي بين دو گونه ميباشد. در گروه اصلي دوم تودههاي دو گونه وحشي T. boeticum و T. uartu قرار گرفتند. در مجموع تنوع آللي زيادي براي زيرواحدهاي گلوتنين با وزن مولكولي پايين در گونههاي تريتيكوم مورد مطالعه مشاهده شد كه قابليت اين گونهها را به عنوان يك منبع ارزشمند ژني براي برنامههاي بهنژادي با هدف بهبود كيفيت نانوايي در گندم نمايان ميكند.