فضـاي زبان؛ (زبان به‌مثابه عاملي تعيين‌كننده در تعريف و ادراك فضا)

The Space of Language (Language as a determining factor in the definition and perception of space)

بيان مسئله: زبان محور بودن مفهوم فضا، كاربرد و ادراك آن را به‌عنوان يك مفهوم كليدي در شهرسازي و معماري، گاهي با كژفهمي‌ همراه كرده است. پيوند بين دو مضمون فضا و زبان آن‌ها را به‌عنوان مفاهيم بنيادين در شناخت و تفسير شهرها تبديل كرده و ادراك يكي بدون ديگري ممكن نيست. نقد گفتمان مسلط در باب فضا، در رشته‌هايي چون شهرسازي كه فضا را عموماً به‌عنوان يك مفهوم فيزيكي مورد استفاده قرار داده‌اند، و همچنين مطالعه پديدارشناسانه دو مفهوم مورد اشاره مي‌تواند به تبيين كاربردي مفهوم فضا كمك نمايد. هدف: مقاله حاضر با هدف ريشه‌يابي زمينه‌هاي ادراك در نظريات مختلف فضا و همچنين تعريف زبان به‌عنوان اصلي‌ترين عامل در فرايند ادراك و تجربه فضا، تدوين‌شده است. همچنين بررسي و نقد ارتباط متقابل بين فضا و زبان از اهداف اين مقاله است. روش: مطالعات انجام‌شده مبتني بر ساختاري مركب از دو روش «تحليل انتقادي گفتمان» و «پديدارشناسانه‌ هرمنوتيك» است. يافته‌ها: به نظر مي‌رسد ساختار جدايي‌ناپذير دو مفهوم فضا و زبان، پيدايش و كاربرد نومفهمومي‌ تحت عنوان «فضاي زبان» را ايجاب مي‌كند؛ اين مفهوم فضا و تفاسير مختلف تبيين شده درباره آن را كه حاصل تجربه زيسته آدميان در سكونتگاه‌هاي انساني مختلف و به‌خصوص شهرها است، اكيداً وابسته به زبان و انديشه، فرهنگ، هويت، سبك زندگي، معاني، نشانه‌شناسي و مراودات رايج در زبان‌هاي مختلف دانسته و ريشه تفاوت در ادراك فضا را ناشي از همين تفاوت‌هاي زباني مي‌داند. نتيجه: تعريف سنتي فضا به‌عنوان مجموعه‌اي از عناصر فيزيكي كه به شكلي خاص در كنار هم استقرار يافته‌اند با ماهيت فضاي زيست تناسبي ندارد. فضا شبكه‌اي پيچيده از عناصر فيزيكي و عوامل غيرمادي است. زبان به‌عنوان عامل و حامل تفكر، و به نمايش گذارنده جهان، تنها وسيله‌اي است كه مي‌تواند فضاي واقعي را وانمود نمايد؛ لذا زبان ابزارِ درك فضا نيست، بلكه خود فضاست.

Background: The linguistic orientation of the concept of space and its dependence on linguistic structures, its application and perception as a key concept in branches of knowledge such as urban planning and architecture, has sometimes been misunderstood. The connection between the two themes of space and language has made these two basic concepts in the knowledge and interpretation of cities, and it is basically impossible to understand one without the other. Criticism of the dominant discourse on the concept of space in disciplines such as urban planning, which have generally used space as a physical concept, and the phenomenological study of the two concepts (space and language) in order to find their roots in each other, help to clarify the issue. Objectives: The present article has been compiled with objectives such as rooting out the fields of perception in various theories of space and also defining language as the main element in the process of perception and experience of space. Method: The studies conducted in this article are based on a method consisting of two models of "critical discourse analysis" and "hermeneutic phenomenology". Result: It seems that the inseparable and intertwined structure identified in the essence of each of the two concepts of space and language, requires the emergence and application of a neo-concept called "the space of language". Concolusion: The traditional definition of space as a set of physical elements that are specially arranged together is not commensurate with the nature of the living space. Space is a complex network of physical elements and immaterial factors. Space, as a field of communication whose material and immaterial elements must each carry a wide and complex meaning, can only be defined in the context of language, which has a completely corresponding nature to space and is also meaningful. So space actually derives its existence from the world of language. Language as a means of thinking and a platform for presenting the world is the only means that can represent the real space. Therefore, language is not a tool for understanding space, but space itself.