طراحي فضاي شهري سرزنده با رويكرد ارتقاي قرارگاه رفتاري (مطالعه موردي: خيابان ميرابوالقاسمي رشت)

Designing a liveliness Urban Space with the Approach of Behavioral Setting Improvement (Case Study: Mirabolghasemi St., Rasht)

بيان مسئله: امروزه برنامه­ هاي توسعه شهري در كشورمان در گسستي عميق با گذشته خود، خودرو محور و بر مبناي تسهيل هرچه بيشتر حركت سواره بوده و آنچنان كه بايد به فضاهاي شهري (در جهت ايجاد سرزندگي و پويايي شهري و ارتقاي كيفيت هاي محيطي) توجه نمي­شود. بر اين اساس، براي ارتقاء قرارگاه ­هاي رفتاري (به‌عنوان يكي از مولفه­ هايي كه براي تعاملات اجتماعي افراد در اينگونه فضاها موثر واقع مي­شود)، اهميت چنداني در نظر گرفته نمي­شود. از اين رو، اين پژوهش در پي ارائه راهكارهاي علمي و عملي در جهت ارتقاء سرزندگي فضايي در فضاهاي شهري است. هدف: به اين منظور، خيابان ميرابوالقاسمي شهر رشت به عنوان يكي از فضاهاي شهري كه در پي طرح­هاي توسعه شهري، صرفاً بر مبناي تسهيل هر چه بيشتر حركت سواره شكل گرفته­ است، به عنوان نمونه موردي پژوهش در نظر گرفته شد. روش:شيوه تحقيق از نظر روش توصيفي- تحليلي و از نظر هدف كاربردي است. حجم نمونه مورد بررسي به روش كوكران و با توجه به جمعيت 677000 نفري شهر رشت، 384 نفر در نظر گرفته شد. داده ­هاي مورد نيز به كمك پرسشنامه گردآوري و توسط نرم افزار SPSS تحليل شد. همچنين جهت ارزيابي ساختار پيكره بندي فضايي كه بر اساس مطالعات انجام شده همبستگي معناداري با سرزندگي دارد، از نرم افزار UCL Depthmap و روش چيدمان فضا استفاده گرديد. يافته‌ها: نتايج حاصل از آزمون همبستگي بين هم پيوندي و قابليت اتصال نشان داد كه نمونه موردي پژوهش با ميزان قابليت درك فضايي 69/0 از خوانايي نسبتاً خوبي برخوردار است. علاوه بر آن مشخص گرديد كه عدم تعبيه فضاهايي جهت برقراري تعاملات اجتماعي و سواره محوربودن مسير، مهم‌ترين مشكلات محله از ديدگاه جامعه آماري است. نتيجه­ گيري: بر اساس مطالعات، راهكارهايي همچون ارتقاء كيفيت كالبدي و بصري در منظر شهري، بهبود كيفيت زيست محيطي، توجه ويژه به عابرين پياده و پياده مداري، ارتقاء كيفيت عملكردي و فضايي و ارتقاء تعاملات اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي پيشنهاد گرديد.

Background: Nowadays, urban development plans in Iran, are based on facilitating the vehicular movement in a deep contradiction with its past and urban settings and their importance in creating vitality, urban dynamism and promoting environmental quality in urban spaces have been neglected. Accordingly, the promotion of behavioral settings as one of the components that are effective for people's social interactions in such spaces is of particular importance. Objectives: This study seeks to provide scientific and practical solutions to promote spatial vitality in urban spaces. Methodology: The research method is descriptive-inferential in terms of method and applied in terms of purpose. According to the population of Rasht, which was about 677,000 people, 384 questionnaires were submitted by the sample population based on Cochran formula and then, data were analyzed by SPSS software. Also, UCL Depthmap software and Space Syntax method were used to evaluate the structure of spatial configuration, which has been significantly correlated with vitality. The case study is Mirabolghasemi Street in Rasht that has been considered as one of the urban spaces that created by urban development plans based merely on facilitating vehicular movement. Results: The results of the correlation test between integration and connectivity showed that the case study with a spatial perception of 0.69 has a relatively proper legibility. Also, Findings obtained from the questionnaire indicate that lack of spaces for social interaction and vehicular-oriented routes has been considered as the most important problems of the neighborhood from the viewpoint of the statistical community. Conclusion: The study shows thatsolutions such as enhancing physical and visual quality in the urban landscape, improving environmental quality, paying particular attention to the pedestrians, improving functional and spatial quality, and promoting social, cultural and economic interactions are presented.