بررسي مفهوم دلبستگي به مكان در دو پارادايم پديدارشناسي و روان سنجي: شناسايي ظرفيت هاي تعامل بازتابي به منظور پيشرفت نظري

Exploring the concept of place attachment in phenomenology and psychometrics; identifying the capacity of reflective interaction for theoretical development

بيان مسئله: مطالعات دلبستگي به مكان برحسب رويكرد روش‌شناختي عمدتاً در قالب دو پارادايم پديدارشناسي (كيفي) و روان‌سنجي (كمي) انجام‌شده‌اند. تكثر مفاهيم مكاني و عدم وجود توافق بر سر تعاريف و نحوه ارتباط آن‌ها باهم، منجر به افزايش انتقادات در مورد عدم وضوح مفهومي در مطالعات مكان شده است. اين انتقادات پيشرفت نظري در حوزه دلبستگي به مكان را وابسته به توافق بر سر تعاريف كرده‌اند. هدف: تحقيق حاضر به بررسي نحوه تعريف مفهوم دلبستگي به مكان در دو پارادايم پديدارشناسي و روان‌سنجي و نحوه ارتباط آن با ساير مفاهيم مكاني مي‌پردازد. هدف از اين كار بررسي نحوه تعريف دلبستگي به مكان در دو زمينه پارادايمي فوق و همچنين اختلاف برداشت‌ها و دلايل آن‌ها ميان دو پارادايم است. روش: براي بررسي نحوه تعريف مكان در دو زمينه پارادايمي از روش تحليل محتواي كيفي استفاده‌شده است. براي اين منظور، نحوه عملياتي سازي و به‌كارگيري اين ساخت مفهومي در تحقيقات تجربي واكاوي شده و تنها به تعاريف مستقيم ارائه‌شده از محققين اكتفا نشده است. نتايج اين تحليل‌ها در قالب نمودارها و مدل‌هاي مفهومي ارائه‌شده است. يافته‌ها: عليرغم وجود برداشت‌ها و تعاريف مختلف از اين مفهوم واحد، هر يك از دو رويكرد پارادايمي فوق ابعاد مختلفي از اين مفهوم را روشن مي‌كنند. در اين ميان بررسي ويژگي‌هاي فردي يا مكاني بيشتر در حوزه كار روان‌سنجان قرار مي‌گيرد درحالي‌كه بررسي و مطالعه فرايند دلبستگي به مكان نيازمند مطالعات كيفي پارادايم پديدارشناسي است. نتيجه­ گيري: در عين وجود اختلافات عميق فلسفي ميان اين دو پارادايم بايد تعامل بازتابي آن‌ها به‌منظور پيشرفت نظري در دستور كار باشد. تعامل بازتابي به معناي نگاهي بازتر به نقش مكمل دو پارادايم در توليد دانشي است كه در عرصه عمل شهرسازان را قادر به ساخت مكان‌هايي دوست‌داشتني‌تر سازد. تازه هاي تحقيق عدم وضوح مفهومي در ادبيات هويت و دلبستگي مكاني نتيجه‌ تفاوت‌هاي فلسفي و ساختاري در نظام معرفت‌شناسي سنت‌هاي پژوهشي است. رهيافت‌هاي كمي و كيفي در مطالعات مكان داراي پتانسيل‌هاي متفاوت در شناخت ابعاد گوناگون رابطه فرد با محيط هستند و تعامل بازتابي به معني افزايش تبادل دانش و تجربه ميان اين رهيافت‌ها مي‌تواند راهبردي مؤثر در پيشرفت نظري در اين حوزه باشد.

Background: Studies of place attachment can be divided into two parts based on their methodological approach. These two parts are based on two different paradigms in place research: phenomenology and psychometrics. Also, there is multiplicity of specific concepts which is perceived by many critics to have vague and fuzzy definitions and reflects inadequate specification of distinctions and linkages among concepts. Therefore, numerous authors have expressed concerns about lack of conceptual clarity and theory development in research on place. Objectives: This research is an investigation on different kinds of definition and operationalization of the concept of place attachment and its linkage to other place concepts in two different paradigms: phenomenology and psychometrics. Methodology: Qualitative content analysis method has been used in this research to interpret the relation of place attachment to other place concepts. Analyzing the quality of application and operationalization of this concept in empirical studies is better way to increase knowledge about it and this is because of that methodology reflects underlying normative philosophical commitments of the researcher and how these commitments shape different understandings from one concept. Results: According to content analysis, each of these paradigms has shed light on different dimensions of the concept. Interpreting place attachment based on paradigmatic context is best way to clarify its position among place constructs, because methodology of researches reflects differences in world view and mechanism of concept generation for experimental studies. Conclusion: It can be concluded that attempts to integrate divergent assumptions may lead to miscommunication by obscuring significant conceptual distinctions. While there are profound philosophical differences between these two paradigms, their reflective interaction must be considered for theoretical development. Reflective interaction means a more open look at the complementary role of the two paradigms in the improvement of knowledge that enables urban planners to build more attractive places in practice.