كليدواژه :
ساختار فضايي شهري , تك مركزي , شهر چندمركزي , منطقه شهري چندمركزي , چندمركزي ريخت‌شناسي و عملكردي
چكيده فارسي :
بيان مسئله: گرايشات اوليه تمركززدايي و تغييرات در تكنولوژي اطلاعات، حمل‌ونقل و ارتباطات منجر به تغيير ساختاري عمده‌اي در شهرها شد كه ظهور مناطق شهري چندمركزي را در پي داشته است. با اين حال در سالهاي اخير توسعه شهري چندمركزي به بحثي مهم بين محققان شهري، جغرافي دانان، برنامه ريزان، اقتصاددانان و سياست گذاري شهري تبديل شده است و هر كدام از ديدگاه خود به آن پرداخته و تعاريفي ارائه كردند.
هدف: اين پژوهش با اين هدف به بررسي رويكردهاي نظري مناطق شهري چندمركزي و تبيين آن از منظر مفاهيم مرتبط و رويكردهاي آن پرداخته تا يك مدل مفهومي براي درك ساختار فضايي تبيين كند.
روش:روش تحقيق به كار گرفته شده تحليل محتوي كيفي بود؛ به طوريكه با مفروض گرفتن تعريفهاي مشخص به مطالعه متون تعيين شده پرداخت شد. اين مفاهيم و تعاريف عملياتي بر اساس مباحث نظري استخراج شد كه گام نخست يعني برنامه ريزي را شامل مي شد. منابع تحقيق براساس معتبرترين پايگاه علمي جهاني مورد بررسي قرار گرفت. در گام دوم بازيابي منابع بر اساس كليد واژگان، عنوان و چكيده انجام شد و نهايتاً در مرحله سوم تحليل و چارچوب مفهومي تدوين شد.
يافته‌ها: يافتههاي تحليل نشان داد مفهوم چندمركزي بر مبناي بعد مقياس جغرافيايي درون و برون شهري و ماهيت تحليل و تجويزي قابل تبيين است. همچنين بررسي ها نشان داد كه منطقه شهري چندمركزي عملكردي نسبت به چندمركزي ريخت‌شناسي كمتر درك شده است. رويكرد ريخت‌شناسي بر پايه ميزان جمعيت، فعاليت يا اشتغال است و رويكرد عملكردي بر شبكه‌هاي زيرساختي، جريانها و تعاملات بين گره‌هاي شهري بهعنوان روابط بين‌شهري، فاصله، رفت‌وآمدهاي روزانه و شبكه فعاليت‌ها تاكيد دارد. توزيع جريانها در اين رويكرد ميتواند يك طرفه يا دوطرفه باشد. همچنين سيستمهاي شهري داراي يكپارچگي فضايي ساختار عملكردي ممكن است، نامتعادل باشد و از سويي ديگر سيستمهاي شهري متعادل به لحاظ عملكردي ممكن است داراي يكپارچگي فضايي ضعيف يا قوي باشند.
نتيجه گيري: در نهايت اينكه براي مناطق شهري چندمركزي چهار بعد پژوهشهاي تحليلي – توصيفي براي نشان دادن، اندازهگيري و مشخص كردن وضعيت موجود يك ساختار فضايي، بعد مفهومي است براي تشخيص پيكربندي فضايي چنين ساختاري، بعد حوزه فضايي براي تحقق بعد مفهومي تحليلي يا تجويزي و بعد عملكردي و ريخت‌شناسي قابل تشخيص است.
چكيده لاتين :
Background: Early decentralization and changes in information technology, transportation, and communications led to major structural changes in cities that led to the emergence of polycentric urban region (PUR). In recent years, however, polycentric urban development has become an important topic of discussion among urban researchers, geographers, planners, economists, and urban policymakers, and each has addressed and defined it from its own perspective.
Objectives: The purpose of this study is to examine the theoretical approaches of polycentricism and explain it from the perspective of related concepts and approaches to explain a conceptual framework for understanding the spatial structure.
Method: These operational concepts and definitions were derived from theoretical discussions, which included the first step, planning. Research sources were examined based on the world's most authoritative scientific database. In the second step, resource retrieval was performed based on keywords, title and abstract, and finally, in the third step, analysis and conceptual model were developed.
Result: The findings of the analysis showed that the concept of polycentric can be explained based on the dimension of intra-urban and inter-urban geographical scale and the nature of analysis and prescriptive. Studies have also shown that the functional polycentric urban area is less well understood than the morphological. The morphological approach is based on population, activity, or employment, and the functional approach emphasizes infrastructure networks, flows, and interactions between urban nodes as inter-city relationships, distance, daily traffic, and network activity. The distribution of currents in this approach can be one-way or two-way. Also, urban systems with spatial integration may have a functional structure, be unbalanced, and on the other hand, functionally balanced urban systems may have weak or strong spatial integrity.
Conclusion: For polycentric urban region, the four dimensions of analytical-descriptive research to show, measure, and determine the status quo of a spatial structure are a conceptual dimension for the spatial configuration of such a structure, the spatial dimension for the realization of an analytical conceptual dimension. Prescription and functional dimension and morphology are recognizable.
