تأثير خاك‌ورزي، بقاياي گياهي و مصرف فسفر بر عملكرد دانه نخود در شرايط ديم

Effect of tillage, crop residues and phosphorus consumption on chickpea grain yield in dry land conditions

به‌منظور بررسي خاك‌ورزي، بقاياي گياهي (تناوب گندم) و مصرف فسفر بر عملكرد دانه نخود در شرايط ديم، آزمايشي بصورت استريپ اسپليت پلات در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار و طي سه سال زراعي(96-1393) در سه محل ماهيدشت (محيط1، سال اول)، سرفيروز آباد (محيط2، سال دوم) و سرارود (محيط3، سال سوم) كرمانشاه اجرا شد. سه سطح بقاياي گياهي به‌عنوان فاكتور افقي (بدون بقايا، 1 و 2 تن در هكتار بقاياي گندم)، سه سطح خاك‌ورزي به عنوان كرت اصلي (بدون خاك‌ورزي، كم‌خاك‌ورزي (شخم چيزل) و خاك‌ورزي مرسوم (شخم برگرداندار) و دو سطوح كود فسفر (0 و 30 كيلوگرم در هكتار P2O5) به عنوان كرت فرعي بصورت عمودي در نظر گرفته شدند. نتايج نشان داد كه عملكرد دانه نخود با افزايش بقاياي گندم افزايش يافت و عملكرد دانه نخود در تيمارهاي 1 و 2 تن در هكتار بقايا بطور معني‌داري بيشتر از تيمار بدون بقايا بود. خاك‌ورزي در محيط‌هاي با شرايط آب و هوايي متفاوت اثر متفاوتي بر عملكرد دانه نخود داشت. مقايسه ميانگين عملكرد دانه نخود نشان داد كه مصرف 30 كيلوگرم فسفر خالص در هكتار باعث افزايش عملكرد دانه نخود نسبت به عدم مصرف كود فسفردار گرديد. بررسي اقتصادي نيز نشان داد كه بيشترين نسبت منفعت به هزينه از تيمار كم‌خاك‌ورزي با يك تن بقاياي گياهي و بدون استفاده از كود فسفري با نسبت منفعت به هزينه 3/82 به دست آمد.

This experiment was conducted in strip split plot based on randomized complete block design (RCBD) with three replications in three cropping seasons 2014-17 in Three regions in Kermanshah province (Mahidasht in first year, Sarabnilofar in second year and Sararood in third year). Plant residual was horizontal factor with three levels: No residual, 1 and 2 ton.ha-1 plant residues, tillage system contains three levels No-tillage (direct planting), Minimum tillage (by chisel plow) and conventional tillage (by Moldboard plow) was main plot and phosphorous fertilizer with two levels (no fertilizer and 30kg.ha-1 P2O5) was sub plot that were vertical factors. Results showed that chickpea grain yield increased by increasing plant residues so grain yield of one and two tone.ha-1 of plant residues treatments had higher grain yield than no residual treatment. Effect of tillage system on chickpea grain yield was different in years with different climatically conditions. Mean comparison of phosphorous fertilizer levels showed grain yield of chickpea in apply 30kg.ha-1 P2O5 was higher than no application of phosphorous. Economic analysis showed the highest benefit to cost ratio (3.82) obtained by minimum tillage (chisel) with 1 ton.ha-1 plant residue and no application of phosphorous treatment.