الگوي فضايي عوامل مؤثر در شكل‌گيري پهنه‌هاي فقر (مورد مطالعه: شهر خرم‌آباد)

Spatial pattern of factors influencing the formation of poverty zones (Case Study: Khorramabad City)

يكي از معضلات شهرهاي درحال توسعه، شكل‌گيري طبقه‌اي از جوامع انساني فقير است. پديدة فقر در شهرها پيامدهاي منفي كالبدي، اقتصادي و اجتماعي براي شهر و ساكنان به دنبال دارد؛ بنابراين، شناسايي الگوي توزيع فقر كمك مؤثري به مديران و برنامه‌ريزان شهري و جلوگيري از گسترش آن خواهد بود. هدف از اين پژوهش، ﺷﻨﺎﺧﺖ دﻗﯿﻖ پهنه‌هاي ﻓﻘـﺮ و ﺗﺒﻠـﻮر ﻓﻀـﺎﯾﯽ آن در شهر خرم‌آباد است. پژوهش حاضر ازنظر هدف، كاربردي و ازنظر روش، توصيفي‌تحليلي است. شاخص‌هاي پژوهش از داده‌هاي مربوط به بلوك‌هاي آماري شهر خرم‌آباد در سال 1395مركز آمار ايران استخراج شده‌اند. براي بي‌مقياس‌سازي شاخص‌ها از روش فازي و براي سنجش وضعيت فقر از روش تحليل عاملي استفاده شده است. ابتدا شاخص‌هاي فقر، محاسبه و سپس براي كاهش تعداد شاخص‌هاي مؤثر در فقر و تشكيل ساختاري جديد، از روش تحليل عاملي اكتشافي استفاده شد. براي انجام تحليل فضايي، از روش لكه‌هاي داغ استفاده و با شاخص موران، خودهمبستگي فضايي ميزان فقر محاسبه شد. نتايج نشان دادند در مجموع پهنه‌هاي فقر 57/57 درصد از بلوك‌هاي شهر، 55/68 درصد از مساحت شهر، 65/58 درصد از جمعيت و پهنه‌هاي رفاه، 11/15 درصد از بلوك‌هاي شهري، 10/93 درصد از مساحت شهر و 4/85 درصد از جمعيت خرم‌آباد را دربرگرفته است. همچنين، مشخص شد الگوي فضايي فقر در خرم‌آباد به‌صورت خوشه‌اي است.

one of the problems in developing cities is developing a class of poor human societies. the poverty phenomenon in cities has negative effects on physical, economic, social, city, and residents. therefore, recognition of the poverty distribution pattern will help managers and urban planners and prevent it from spreading. the purpose of this study is to identify the area of poverty and its spatial in Khorramabad city. the present study is applicable in terms of practical purpose and terms of the descriptive-analytical method. The research indices are extracted from the data of the statistical blocks from Khorramabad city in the 2016 Iran Statistical Center. to scale the indicators, the fuzzy method has been used to measure the poverty situation by factor analysis method. first, the indexes of poverty were calculated and then used to reduce the number of indexes in poverty and form a new structure for them from exploratory factor analysis. Hot spots were used to perform spatial analysis. using the Moran index in Geoda software, the spatial correlation of the city poverty was determined in the study area. the results showed that in the total area of poverty 57.57% of urban blocks, 55.68% of the urban area and 65.58% of population and Welfare zones has covered 11.15% of urban blocks, 10.93% of urban areas, and 4.85% of the Khorramabad population.