ارزيابي اثرات سرريز انباشت تحقيق و توسعه بر تجارت درون صنعت افقي و عمودي در صنايع كارخانه اي ايران

Investigating the Spillover Effects of Research and Development on Horizontal and Vertical Intra-Industry Trade in Iran’s Manufacturing Industries

تجارت درون صنعت افقي و عمودي مزيت هاي رقابتي و نسبي واقعي كشورها را با در نظر گرفتن شيوه و تكنولوژي توليد مشخص مي سازد ايران نيز در مسير پيشرفت و توسعه روابط تجاري خود، نيازمند الگوي مناسب براي شناسايي و تقويت مزيت هاي رقابتي و نسبي در بخش هاي كارآ است. يكي از اين بخش ها، بخش صنعت است كه توسعه و رشد آن نيازمند توسعه فنآوري است. توسعه فنآوري نيز به نوبه خود از سرمايه گذاري در تحقيق و توسعه داخلي و خريد فنآوري خارجي (كالاهاي سرمايه اي و واسطه اي) متأثر مي شود. بر اين اساس در اين پژوهش به بررسي اثرات سرريز تحقيق و توسعه بر تجارت درون صنعت افقي و عمودي در صنايع كارخانه اي پرداخته شده است. براي اين منظور بر اساس آخرين اطلاعات در دسترس داده هاي تجارت خارجي و ويژگي هاي خاص صنايع براي كارگاه صنعتي بالاي 10 نفر كشور طي دوره زماني 1383-1395 در سطح تجميع 4 رقم طبقه بندي ISIC با استفاده از روش داده هاي تركيبي پالايش و پردازش شده است. نتايج برآورد به روش اثرات ثابت نشان مي دهد كه انباشت تحقيق و توسعه داخلي وخارجي اثر مثبت و معناداري بر تجارت درون صنعت افقي و عمودي نداشته است. همچنين نتايج حاكي از آن است كه هر چند سرريز تحقيق و توسعه خارجي از طريق واردات تأثير منفي و معنادار داشته، اما سرريز انباشت تحقيق و توسعه خارجي از طريق سرمايه انساني اثر مثبت و معناداري بر تجارت درون صنعت افقي و عمودي دارد. بنابراين، پيشنهاد مي گردد، سرمايه گذاري در سرمايه انساني و فعاليت هاي تحقيق و توسعه به منظور تسهيل در جذب و انتشار فنآوري وارداتي نهفته در كالاهاي واسطه اي و سرمايه اي شركاي تجاري افزايش يابد تا زمينه افزايش توليد و تنوع و بهبود كيفيت كالاها را فراهم آورده و سهم تجارت درون صنعت كشور در سطح بين الملل افزايش يابد.

Horizontal and Vertical Intra-industry trade (HIIT and VIIT) determine the real competitive and relative advantages of countries considering the method and technology of production. In the course of development and expansion of its commercial relations, Iran requires a suitable pattern to identify and strengthen the competitive and relative advantages in efficiency sectors, as well. One of these sectors is the industry sector that development and growth of which need technological development. This, in turn, the development of technology affected from investment in domestic research and development (R&D) and purchase of foreign technology (capital and intermediate commodities). Accordingly, in this research, the spillover effects of R&D on horizontal and vertical intra-industry trade in Iran’s manufacturing industries have been investigated. To this end, based on the latest available data of Iran’s manufacturing industries at the 4-digit aggregation level of ISIC classification during 2004- 2016, panel data estimation method has been used. The results of fixed effects estimation show that the accumulation of domestic and foreign R&D don’t have a positive effect on HIIT and VIIT. Also, results indicate that the spillover of accumulation of foreign R&D by import have a negative and significant effect on HIIT and VIIT but, the spillover of accumulation of foreign R&D by human capital has a positive and significant effect on HIIT and VIIT. Thus, it’s proposed to invest in human capital and R&D, in order to facilitate the absorption and dissemination of hidden imported technology in the intermediary and capital commodities of business partners, that this produce the qualifier commodities and help for increasing the intra-industry trade share in international level.