پديد آورندگان :
گنجي مقدم، ابراهيم سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي خراسان رضوي - بخش تحقيقات علوم زراعي و باغي، مشهد، ايران , دژمپور، جليل سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي آذربايجان شرقي - بخش تحقيقات علوم زراعي و باغي، تبريز، ايران , زماني پور، محبوبه دانشگاه ولايت - دانشكده فني و مهندسي - گروه كشاورزي، ايرانشهر، ايران
كليدواژه :
تنوع ژنتيكي , دورگ , ويژگي‌هاي گل و ميوه , زردآلو
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: يكي از اهداف مهم اصلاح زردآلو در ايران، دست‌يابي به ارقام جديد سازگار با خصوصيات مطلوب است. بنابراين ضروريست قبل از معرفي، سازگاري ژنوتيپ هاي اميدبخش در نقاط مختلف كشور مورد ارزيابي قرار گيرد. اين مطالعه با هدف بررسي سازگاري و تعيين خصوصيات كمي و كيفي 35 دورگ و ژنوتيپ به‌دست آمده از برنامه اصلاحي در مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي خراسان رضوي اجرا شد.
مواد و روش‌ها: در اين پروژه 35 ژنوتيپ انتخابي و اميد بخش زردآلو كه در ايستگاه تحقيقات باغباني سهند طي ساليان گذشته از طريق هيبريداسيون و انتخاب از ميان ژنوتيپ‌هاي بومي بدست آمده‌اند، براي انجام آزمايشات طي سال‌هاي 1396 تا 1398 مورد ارزيابي قرار گرفتند و ژنوتيپ‌ها در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار مورد مطالعه قرار گرفتند. فاكتورهاي اندازه-گيري‌شده شامل صفات فنولوژيكي، مورفولوژيكي وپومولوژيكي بودند. هم‌چنين، همبستگي بين صفات و تجزيه به عامل‌هاي اصلي نيز انجام گرفت.
يافته‌ها: نتايج نشان داد كه ژنوتيپ DM101 زودرس‌ترين و رقم جليل ديررس‌ترين بودند. ژنوتيپ‌ها از لحاظ قدرت رويشي درخت در سه گروه (قوي، متوسط و ضعيف)، شاخه‌زايي در سه گروه (زياد، متوسط و كم)، توزيع جوانه در درخت در سه گروه (غالبا روي سيخك، غالبا روي شاخه‌هاي يكساله، بهطور مساوي روي سيخك و شاخه يكساله)، قرار گرفتند. هم‌چنين، ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي از لحاظ متوسط وزن ميوه بسيار متفاوت بودند. بهطوريكه رقم شانلي با 50/75 گرم و AC311 با 90/14 گرم به‌ترتيب از بيشترين و كمترين متوسط وزن برخوردار بودند. ژنوتيپ‌ها از لحاظ ميزان عملكرد نيز تفاوت معني‌داري با يكديگر داشتند، به‌گونه‌اي‌كه بالاترين ميزان عملكرد (110 كيلوگرم) در ژنوتيپ AD735 مشاهده شد. مزه مغز اكثر ارقام باستثناي AD741 و AD546 شيرين بودند. مشخصات بيوشيميايي ميوه نيز تغييرات معني‌داري در بين ژنوتيپ‌ها نشان داد، بهطوريكه دامنه تغييرات مواد جامد محلول از 48/13 درصد در AD650 تا 95/21 درصد در AC801 و HS515 متفاوت بودند. همبستگي مثبتي بين وزن ميوه با وزن هسته (73/0) و وزن مغز (26/0) و همبستگي منفي با عملكرد (19/0-) و تعداد روز از مرحله تمام گل تا رسيدن ميوه (18/0-) وجود داشت. مواد جامد محلول همبستگي منفي در سطح 5 درصد با اسيد كل (21/0-) و همبستگي مثبتي با pH (40/0) در سطح 1 درصد داشت. نتايج تجزيه به مولفه‌هاي اصلي نشان داد كه عامل PC1 با 44/29 درصد كل تغييرات بيانگر خصوصيات پومولوژيكي، عامل PC2 با 00/17 درصد كل تغييرات بيانگر خصوصيات مورفولوژيكي، عامل PC3 با 00/9 درصد كل تغييرات بيانگر خصوصيات فنولوژيكي و عامل PC4 با 00/8 درصد كل تغييرات بيانگر خصوصيات شيميايي ميوه بودند. اين چهار تركيب حدود 94/64 درصد از كل تغييرات را دارا بودند.
نتيجه‌گيري: بهطور كلي، ارقام شانلي از لحاظ بزرگي اندازه ميوه، جليل از لحاظ ديررسي، كيفيت ميوه و قابليت خشكباري مناسب و پارسي از لحاظ كيفيت ميوه، بازارپسندي و رنگ‌پذيري بسيار عالي نسبت به ساير ژنوتيپ‌ها برتري داشتند.
چكيده لاتين :
Background and objectives: In Iran, One of the important goals of apricot breeding programs is to obtain new compatible cultivars with the suitable characteristics. Therefore, it is necessary to evaluate the compatibility of promising genotypes in different parts of the country before releasing. The aim of this study was to evaluate the adaptability and determine the quantitative and qualitative characteristics of 35 hybrid and genotypes obtained from the breeding programs in Khorasan Razavi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center.
Matherials and methods: In this project, 35 selected and promising apricot genotypes obtained at Sahand Horticultural Research Station during the past years through hybridization and selection from native genotypes were evaluated for experiment in 2017-2019. Genotypes were studied in a randomized complete block design with three replications. Measured factors included phenological, morphological and pomological traits. Also, correlations between traits and decomposition into main factors were performed.
Results: The results showed that DM101 genotype was the earliest ripening and Jalil was the late ripening. Genotypes in terms of tree vegetative ability in three groups (strong, medium and weak), branching in three groups (high, medium and low), distribution of buds in trees in three groups (often on spur, often on annual branches, equally on spur and annual branches). Also, The studied genotypes were very different in terms of average fruit weight, so that, Shanli cultivar with 75.50 g and the AC311 with 14.90 g had the highest and lowest average weights, respectively. Genotypes also differed significantly in terms of yield, so that the highest yield (110 kg) was observed in genotype of AD735. The kernel bitterness of most varieties, except for the AD741 and AD546, were sweet. Fruit biochemical characteristics also showed significant changes among genotypes, so that the soluble solids variations ranged from 13.48% in AD650 to 21.95% in AC801 and HS515. Fruit weight had a positive correlation with stone weight (0.73) and kernel weight (0.26) and negative correlation with yield (-0.19) and the number of days from the full bloom to fruit ripening (-0.18). Soluble solids had a negative correlation at 5% level with total acid (-0.21) and a positive correlation with pH (0.40) at 1% level. The results of principal component analysis showed that PC1 factor with 29.44% of total changes expressing pomological characteristics, PC2 factor with 17.00% total changes indicating morphological characteristics, PC3 factor with 9.00% total changes indicating phenological traits and PC4 factor With 8.00% of the total changes, they indicated the chemical properties of the fruit. These four combinations accounted for about 64.94% of the total variation.
Conclusions: In general, Shanli cultivar was superior in fruit size, Jalil in late ripening, good fruit quality and drying ability and Parsi in terms of fruit quality, marketability and excellent colorabitliy are superior to other genotypes.
