كاربرد مدل تشخيصي شناختي در تعيين مهارت‌هاي شناختي زيربنايي عملكرد در آزمون ماتريس‌هاي پيشروندۀ ريون

هدف: هدف پژوهش حاضر تعيين مهارت هاي شناختي زيربنايي لازم براي پاسخگويي به سؤال هاي آزمون هوش ريون و شناسايي نقاط قوت و ضعف دانش‌آموزان پايه نهم در اين مهارت با استفاده از مدل‌هاي سنجش تشخيصي شناختي بود.روش: پژوهش حاضر به لحاظ نوع داده‌ هاي جمع‌آوري‌شده، جزء پژوهش‌ هاي توصيفي و به لحاظ هدف جزء پژوهش‌هاي كاربردي محسوب مي ‌شود. جامعه آماري اين پژوهش كليه دانش‌آموزان پايه نهم مدارس دولتي شهر تهران در سال تحصيلي 95-1394 بود كه از ميان مناطق نوزده گانه آموزش‌وپرورش 700 نفر دانش آموز دختر و پسر از طريق روش نمونه‌ گيري تصادفي خوشه ‌اي انتخاب شدند. نخست با كمك نظر متخصصين حوزه هوش يك ماتريس Q كه شامل روابط بين 8 مهارت زيربنايي و 60 سؤال آزمون ريون بود تشكيل گرديد و با استفاده از مدل غيرجبراني DINA با كمك بسته CDM در محيط نرم‌افزار R مورد تجزيه‌وتحليل قرار گرفت. سپس به‌منظور تعيين احتمال تسلط آزمودني ها در هر يك از مهارت ها با تعيين نقطه برش 0.7 براي حد تسلط، با استفاده از روش پسيني مورد انتظار در چهارچوب مدل DINA، افراد موردبررسي در هر يك از مهارت ها به دو گروه مسلط و غير مسلط تقسيم شدند.يافته ‌ها: نتايج سنجش تشخيصي شناختي نشان داد كه بيشترين احتمال تسلط مربوط به مهارت‌هاي ثبات و پيشرفت بود و درمجموع وضعيت آزمودني‌ها در همه مهارت‌ها به‌جز دو مهارت تسلط انديشه و استدلال كمي مطلوب ارزيابي شد.نتيجه ‌گيري: با توجه به وضعيت نامطلوب آزمودني‌ها در دو مهارت استدلال كمي و تسلط انديشه نسبت به ساير مهارت ‌ها، مي‌ توان نتيجه گرفت كه دانش‌ آموزان در توليد ايده سريع و سيالي انديشه و كشف روابط رياضي ضعيف هستند؛ بنابراين پيشنهاد مي ‌شود در مدارس به پرورش خلاقيت دانش ‌آموزان توجه بيشتري شده و تكاليفي كه نياز به ايده پردازي دارد به عهده آن ها گذاشته شود.