بررسي اثرات كودهاي شيميايي بر آبخوان دشت هشتگرد

An investigation on the impacts of chemical fertilizer on aquifer of Hashtgerd plateau

دشت هشتگرد با وسعتي درحدود 650 كيلومترمربع واقع در استان تهران مي­باشد، كه شامل بخش كوهستاني واقع در ناحيه جنوبي البرز مركزي و بخش دشت آبرفتي واقع در غرب دشت كرج و شرق دشت قزوين است. اين ناحيه داراي اقليم سرد و خشك مي­باشد. در اين تحقيق با نمونه برداري از 18 حلقه چاه در منطقه مورد مطالعه در دوفصل كم آبي (زمستان 1387) و پرآبي (بهار 1388) ، اثرات آلودگي كودهاي شيميايي (ازت- فسفر- پتاسيم) ، توزيع و تغييرات آن در آب­هاي زيرزميني مناطق كشاورزي مطالعه گرديد. استفاده بي رويه از كودهاي ازته باعث افزايش غلظت نيترات دردشت گرديده است و بيش­ترين مقدارنيترات دربخش شمال شرق دشت هشتگرد mg/L 19 مشاهده شدكه بالاتر از حد استاندارد mg/L 10مي­باشد. با توجه به جهت حركت آب زيرزميني دردشت هشتگردكه ازسمت شمال شرق به­سوي جنوب غرب مي ­باشد، عمده ­ترين منبع افزايش نيترات استفاده از كودهاي شيميائي براي كشاورزي پيش بيني مي ­گردد. بيش­ترين ميزان فسفر در جنوب غربي دشت ديده شد، اما مقدار آن mg/L 1/5و كم­تر ازاستاندارد mg/L 2 مي­باشد. دليل اصلي نفوذ فسفردر آب زيرزميني باتوجه به تحرك كم فسفردرخاك، جهت حركت آب زيرزميني، بالا بودن سطح آب زيرزميني وكم بودن لايه غيراشباع مي­باشد، كه موجب شده فسفر ناشي ازكودهاي شيميائي به­سرعت به آب زيرزميني مي­رسد و آن را آلوده مي­ كند. ميزان پتاسيم دراكثرچاه ­ها درمحدوده mg/L 0/39تا 1/96 بود كه پايين­تر از حد استاندارد mg/L2 مي­باشد. بالاترين ميزان پتاسيم درقسمت شمال شرق دشت مشاهده شد كه با توجه به سهولت آبشويي پتاسيم احتمال نفوذ كودهاي پتاسي به آبخوان منطقه پيش بيني مي ­گردد.

Hashtgerd field (area: 650 Km2) is located in Tehran province which include mountainous region in south of central Arborz, alluvium area in west of Karaj field and east of Qazvin field. Hashtgerd field’s climate is cold and dry. The samples were collected from 18 wells in winter (1387) and spring (1388) and analyzed for the amount of nitrate, phosphate and potassium in samples. Extra uses of nitrate fertilizer cause the rise of nitrate through out the valley. The most amount of nitrate was observed in north east of Hashtgerd valley (19 mg/L) that was upper than standard amount (10 mg/L). Considering the movement direction of underground water in Hashtgerd field (from the north east to south west) the main resource of nitrate increase is the use of chemical fertilizer in agricultural activities. Although the most amount of phosphorus was in south west of Hashtgerd field (1.5 mg/L), it was less than standard amount (2 mg/L). Despite the low movement of phosphate in soil, it penetrated in to underground water. The main reason was the movement direction of underground water, up level of underground water and lack of unsaturated layer. Phosphorus of fertilizer enters the underground water and cause pollution. The amount of potassium in most of the wells was about 0.39- 1.96 (mg/L) that was lower than stand-ard amount (2 mg/L). The most amount of potassium was in east north of the field to aquifer is pre-dictable, because of the washing effect.