ارزيابي پايداري فعاليت‌هاي كشاورزي در كشور ايران: با تأكيد بر ردپاي اكولوژيكي و رهيافت تقاضاي واقعي زمين

Evaluation the sustainability of agricultural activity in Iran: with emphasize on ecological footprint and actual land demand approach

افزايش روزافزون جمعيت، تغيير الگوي زندگي، افزايش مهاجرت به شهرها، سطح پايين تكنولوژي، محدوديت اراضي مناسب كشاورزي و استفاده نادرست از منابع پايه روند تخريب منابع را تشديد كرده است. اين در حالي است كه نگه­داري از منابع طبيعي و محيط­زيست به منظور حفظ قابليت­هاي توليدي آن­ها از اهميت زيادي برخوردار است. حفظ مطلوب اين منابع وابسته به درك وضعيت، مسير و ميزان تغييرات فعلي منابع با استفاده از مقياس­هاي پايداري نظير شاخص ردپاي اكولوژيكي است. به دليل اهميت مباحث پايداري در بخش­هاي مختلف اقتصادي خصوصاً بخش كشاورزي كه ارتباط بيش­تري با كاربرد منابع طبيعي دارد، در تحقيق حاضر شاخص ردپاي اكولوژيكي به عنوان شاخصي معتبر براي ارزيابي وضعيت پايداري در بخش كشاورزي در كشور ايران براي دوره زماني 86-1376 با استفاده از رهيافت تعيين ميزان واقعي تقاضاي زمين محاسبه شده و نتايج به­دست آمده براي ارزيابي پايداري فعاليت­هاي اين بخش در داخل و در سطح جهاني مورد ارزيابي قرار گرفته است. نتايج نشان داد فعاليت­هاي كشاورزي در كشور ايران از نقطه نظر اقتصاد داخلي با مباحث پايداري سازگار اما در ارتباط با اقتصاد جهاني ناسازگار است. از سوي ديگر علي­رغم تأمين مباحث پايداري در توليدات داخلي محصولات كشاورزي، تقاضاي واقعي براي زمين خصوصاً در سال­هاي اخير روندي فزاينده داشته است. كه اين امر به مفهوم تنزل وضعيت پايداري در اقتصاد داخلي مي­باشد. لذا پيشنهاد مي­شود اقداماتي در راستاي پذيرش روش­هاي پايدار توليدي در بخش كشاورزي در داخل صورت گيرد و براي تأمين پايداري در سطح جهاني نيز الگوي تجارت محصولات كشاورزي در ايران مورد بازبيني قرار گيرد.

Population growth, changing pattern life, increasing migration to cities, low level of technology and limitation of convenience agricultural land and incorrect use of basic resources would intensify resources damage. While mention to natural resources and environment for keeping their production ability is so important. Desirable keeping of these resources is related to understanding the situation, path and scale of resources changing by measurements like ecological footprint indicator. Because of importance of sustainable issues in different economical sectors special in agricultural sector because of using more environmental resources in this article ecological footprint indicator in agricultural sector is estimated by using actual land demand approach in Iran during 1376-86 then the results is used to evaluate the sustainable of agricultural activity in and out of country. The results indicated that agricultural activity in Iran is compatible with internal economy and is adverse with global economy. Also never less internal production is secured sustainability, actual land demand was increased specially in these years that mean sustainable situation was depressed in internal economy. So it suggested that must be used actions for adoption of sustainable method in agricultural sector in internal and review the trade pattern in global level.