تحليل عوامل و زمينه‌هاي اجتماعي - فرهنگي شكل‌گيري مشكلات محيط‌ زيستي: كاربرد نظريه داده‌بنياد (مطالعه موردي: مناطق روستايي طوالش)

An Analysis of Socio-Cultural Context of Environmental Issues: Applying Grounded Theory (Case Study: Rural Areas of Tavalesh)

هدف تحقيق حاضر، بررسي زمينه‌هاي اجتماعي و فرهنگي مشكلات محيط‌زيستي در روستاهاي غرب استان گيلان؛ مناطق روستايي طوالش با رويكرد كيفي و مبتني بر نظريه داده‌بنياد است. با استفاده از نمونه‌گيري هدفمند با 20 نفر از روستاييان و كارشناسان در بهار 1399، مصاحبه‌هاي عميق صورت گرفت. روايي و پايايي اين پژوهش بر اساس كنترل يا اعتباريابي توسط مشاركت‌كنندگان ارزيابي گرديد. تحليل داده‌ها طي سه مرحله كدگذاري صورت گرفت. در كدگذاري باز، 10 مفهوم شناسايي و در كدگذاري محوري، 29 مقوله عمده استخراج گرديد. همچنين، از طريق كدگذاري انتخابي بين مقولات عمده، هسته اصلي كشف و مدل نهايي پارادايمي ترسيم شد. «تخريب محيط‌زيست» به‌عنوان پديده اصلي شناخته شد. شرايط علّي شامل: موانع زيرساختي، خلأ قانوني، ضريب مشاركت، خوش‌نشيني، فقدان آينده‌نگري، چگالي ارزش؛ شرايط مداخله‌گر شامل: گردشگري گذرا، آبادسازي متعارض، خلأ اعتباري و گذرگاه‌هاي خلاف قانون ارائه شد. در مجموع، يافته‌ها نشان داد كه تخريب محيط‌زيست يك پديده چند عليتي است كه همگرايي مجموعه‌ شرايط علّي و مداخله‌گر در بستر اجتماعي جامعه روستايي، زمينه‌هاي بروز آن را موجب شده‌اند. بازنگري در قوانين و تجهيز زيرساخت‌ها، توسعه بوم‌گردي و ارتقاء آموزش همگاني به‌عنوان راهبردهاي تعاملي، پيامدهايي چون كاهش تصرف و تخريب، مديريت بهينه پسماند، گردشگري پايدار و حفظ محيط‌زيست را به دنبال خواهد داشت.

The purpose of this study is to investigate the social and cultural contexts of environmental issues among western villages of Gilan province, rural areas of Tavalesh with a qualitative approach based on grounded theory. In-depth interviews were conducted with 20 villagers as well as some experts in the spring of 2020 using targeted sampling. The validity and reliability of this study were evaluated based on control or validation by the participants. Data analysis was performed in three coding stages. In open coding, 10 concepts were identified and in axial coding, 31 major categories were extracted. Also, through selective coding of major categories, the core of the discovery and the final paradigm model were drawn and "Environmental degradation" was recognized as the main phenomenon. Causal conditions include infrastructure barriers, legal vacuum, participation rate, second home ownership, lack of foresight, and value density. Furthermore, the results show that the Intervention conditions included: transient tourism, conflicting settlements, credit vacuum, and illegal crossings. Overall, the findings showed that environmental degradation is a multifactorial phenomenon that convergence of a set of causal and intervening conditions in the social context of rural society has caused its occurrence. Revision of laws and equipping of infrastructure, development of ecotourism and promotion of public education as interactive strategies will have consequences such as reduction of occupation and destruction, optimal waste management, sustainable tourism and environmental protection.