هموارسازي فضايي نرخ باروري در نواحي روستايي ايران (1395-1390)

Spatial Smoothing of Fertility Rate in Rural Areas of Iran (2011-2016)

باروري يكي از فرايندهاي اساسي جمعيت است كه تأثير مهمي در پويايي و تغيير ساختار جمعيت دارد. كاهش باروري پديدهاي جهاني است؛ در دهه‌هاي گذشته، كشورهاي توسعه‌يافته و امروزه بسياري از كشورهاي درحال‌توسعه آن را تجربه مي‌كنند و در ايران نرخ باروري كلي به كمتر از سطح جانشيني رسيده است. برآورد نرخ باروري در نواحي روستايي عمدتاً متأثر از اندازه جمعيت و اندازه واحد فضايي است. به همين دليل برآورد نرخ باروري و تهيه نقشه در مناطق جغرافيايي كوچك و كم‌جمعيت چالش‌برانگيز است. اين پژوهش با هدف برآورد صحيح و شناسايي الگوهاي فضايي باروري نواحي روستايي با استفاده از روش‌هاي هموار‌سازي فضايي براي سال‌هاي 1395و1390 انجام شده است. براي تحليل داده‌ها از روش‌هاي هموارساز بيز تجربي و بيز تجربي فضايي استفاده شد. درحالي‌كه ميانگين GFR سال‌هاي 1390 و 1395 به ترتيب 51/1و 71/6 (فرزند به ازاي هر 1000 زن) است، يافته‌ها نشان ‌مي‌دهد كه روش‌هاي هموارسازي فضايي و به‌ويژه روش بيز تجربي فضايي در برآورد باروري در مناطق كوچك كارايي مناسبي دارد به‌طوري ‌كه ميزان تعديل نرخ باروري در مناطق پرجمعيت، كمتر و در مناطق كم‌جمعيت تعديل قابل‌توجهي را ايجاد مي‌كند. نتايج همچنين وقوع باروري بالاي روستايي در نواحي مرزي كمتر توسعه‌يافته (جنوب شرق، شرق و جنوب)و گسترش روند باروري پايين روستايي از شمال به جنوب و سپس روستاهاي مركزي و غربي را نشان ‌مي‌دهد. تداوم باروري پايين در بخش عمده‌اي از نواحي روستايي، كشور را با چالش‌هاي جدي در حوزه اقتصادي، اجتماعي، سياسي روبه‌رو مي‌كند.

Fertility is one of the basic processes of the population that has an important effect on the dynamics and change of population structure. The declining burden is a global phenomenon; in the past decades, developed countries and today many developing countries are experiencing it, and in Iran, the overall fertility rate has reached less than the replacement level. Estimation of fertility rate in rural areas is mainly affected by population size and space unit size. Therefore, estimating fertility rates and mapping them in small and sparsely populated geographical areas is challenging. This study aims to accurately estimate and identify spatial patterns of fertility in rural areas using spatial smoothing methods for 2016 and 2011. Experimental Bayes and spatial Bayes smoothing methods were used to analyze the data. While the average GFR of 2011 and 2016 are 51.1 and 71.6 (children per 1000 women), respectively, the findings show that spatial smoothing methods, especially the experimental spatial Bayesian method, have good efficiency in estimating fertility in small areas. Adjusting the fertility rate in densely populated areas is less and in sparsely populated areas it makes a significant adjustment. The results also show the occurrence of high rural fertility in less developed border areas (southeast, east and south) and the spread of low rural fertility from north to south and then the central and western villages. The persistence of low fertility in most of the rural areas is causing serious challenges in the economic, social and political spheres.